Van winter naar lente in 1 grote klap

24 februari 2021, door Violet Middelman & Remco Vos

April doet wat ie wil, maar februari dit jaar ook. Van ijzige kou in een week tijd naar lente-temperaturen, het kan gek lopen! En hoe zit het dan met de dag- en nachtvlinders?

Op zaterdag 6 februari viel er ’s avonds laat sneeuw. Helaas mochten we door de corona-avondklok niet naar buiten om door de verse sneeuw te gaan lopen. Dus besloten we om op zondag 7 februari al vroeg onze wekker te zetten om een rondje door wit Soest te gaan lopen.

Om 5:30 uur vertrokken we vanaf huis om in het pikkedonker (hoewel licht door de sneeuw) richting de Eng en Oud Soest te lopen. Op de Eng was het echt ijzig koud, maar zooooo mooi! Ook bij de Kerkebuurt was de wind flink aanwezig, de rand van open polderland. Via de Bartolottilaan liepen we langs de Lange Duinen over de Wieksloterweg weer naar huis. Om 8:00 uur openden we de deur naar onze heerlijk warme huiskamer terwijl de zon net op kwam.

Een witte Kerkebuurt Soest  (foto Violet Middelman)

Op maandagochtend gingen we weer vroeg uit de veren om een winterwandeling te doen. Ditmaal ging de wandeling over de vliegbasis heen en langs de Lange duinen. Op sommige plekken waren er kuithoge sneeuwduinen of er stond een snijdende koude wind. Maar het was genieten op de vroege ochtend!

Uiteraard was er geen vlinder te zien, veel te koud! Hoewel er toch in enkele woningen overwinterende dagvlinders werden aangetroffen die actief waren.

Een kleine week later stonden veel mensen op het ijs, met of zonder schaatsen. Winterpret!

Voor korte duur, maar dat maakte het er niet minder om. Wij hadden geen behoefte om te schaatsen, we hadden nog mooie herinneringen aan de 2 winterwandelingen die we liepen. Forse stuifduinen van sneeuw tot kuithoog, snijdend koude wind, brrrr.

Landingsbaan (foto Remco Vos)

Terwijl er op zondag 14 februari dus volop werd geschaatst was het op zondag 21 februari overvol op de stranden. Het was opeens zo’n 15 graden met volop zon, lente! Wij hebben heerlijk in de tuin gewerkt, en ook lekker in het zonnetje gezeten. Tevens waren het een paar mooie avonden om de lichtval aan te zetten. Dat leverde van de 17 tot en met 23 februari vier soorten op: de mannetjes van de Kleine voorjaarspanners (Agriopis leucophaearia) zagen we. Ook de mannetjes van de Voorjaarsspanner lieten zich regelmatig zien. Deze soort zagen we in 2012 voor het eerst en daarna niet meer tot nu toe. Dit jaar hebben we inmiddels al 5 exemplaren gezien, dat is wel het voordeel van zo vroeg in het jaar al eens de lamp aan kunnen zetten (lees hoge avond-temperaturen voor de tijd van het jaar). De vrouwtjes van deze vroege voorjaarssoorten hebben gereduceerde vleugetjes en kunnen niet vliegen, de mannetjes moeten dus op zoek naar de vrouwtjes, die hun feromonen rondspreiden om daarmee de aandacht van de mannetjes te trekken.

Voorjaarsspanner - Apocheima hispidaria (foto Remco Vos)

Eén van de eerste soorten die we meestal vroeg in het jaar zien is de Voorjaarszakdrager. Een klein microvlindertje dat een voorkeur heeft om vooral ’s ochtends vroeg vrolijk rond te fladderen. Zo vanaf 8 uur tot een uur of 10/11 treffen wij deze vaak in onze tuin aan.

Voorjaarszakdrager - Bankesia conspurcatella (foto Violet Middelman)

Op dinsdag 23 februari heeft Remco gesmeerd bij de Wieksloterweg, wat ook weer een aantal soorten opleverde. Er zaten op het smeer 5 soorten (44 ex.) waarvan de Roodkopwinteruil (Conistra erythrocephala) en Wachtervlinder het talrijkst waren. Maar ook de Bosbesuil (Conistra vaccinii), Kleine voorjaarsuil (Orthosia cruda) en Tweestreepuil (Orthosia cerasi) lieten zich verleiden om te snoepen van het wijn/suikermengsel.

Wachtervlinder - Eupsilia transversa (foto Remco Vos)

Het Zandbijwaaiertje (Stylops ater) is geen vlinder, maar wel een bijzonder beestje die we toch in dit verslag willen opnemen. Ze leven in het achterlijf van een Grijze zandbij (Andrena vaga), de vrouwtjes Stylops blijven als een soort van larve in het achterlijf zitten en de mannetjes verlaten wel hun gastheer (of -vrouw) om als imago rond te gaan fladderen. Zo’n tien jaar geleden zagen we deze soort voor het eerst en ook vandaag vlogen er weer zandbijtjes rond, sommige met een vrouwtje in het achterlijf. Maar er vlogen ook veel mannetjes Stylops rond, soms wel 5 tot 10 op een heel kleine ruimte. Al snel was duidelijk waarom, iets verderop zat een Grijze zandbij waar meerdere paringen op plaats vonden. Al die andere mannetjes waren dus opgewonden aan het rondfladderen om ook te kunnen paren.

Zandbijwaaiertjes - Stylops ater op een grijze zandbij (Andrena vaga)

Nog een paar dagen zullen we van dit soort weer hebben, met een maximum temperatuur van boven de 15 graden en ook redelijk hoge minimum temperaturen van tussen de 5 en 10 graden. Hierna wordt de maximum zo’n 10 graden en de minimum zakken weer naar 1 à 2 graden. Dus nog even genieten hiervan!

Vrouwtje van een Zandbijwaaiertje - Stylops ater (foto Remco Vos)

Mannetje van een Zandbijwaaiertje - Stylops ater (foto Remco Vos)

Meer lezen over het Zandbijwaaiertje?

Klik dan hier naar artikelen van John Smit (onderzoeker EIS) of hier naar een eerder verslag van ons.

Roodkopwinteruil - Conistra erythrocephala (foto Remco Vos)