Nationale Nachtvlinder Nacht bij het Groene Huis in Amersfoort

31 augustus 2019, door Violet Middelman

Dit jaar werd de landelijke Nationale Nachtvlinder Nacht (NNN) gehouden op vrijdag 30 en zaterdag 31 augustus. Op zaterdag verzorgden wij de NNN voor de 3^e keer bij het Groene Huis in Amersfoort.

Na een zeer late hittegolf was het op donderdag en vrijdag flink afgekoeld, maar deze zaterdag schoten de temperaturen nog één keer omhoog naar een zomerse 28 graden. Aan het begin van de avond leidde dat tot een aantal onweersbuien die net over/langs Amersfoort trokken. Hoe zou dat aflopen?

Spannende wolken nabij het Groene Huis (foto Violet Middelman)

Tot ongeveer 20:30 uur bleef het nog wat regenen terwijl het onweer langs trok. Het klinkt misschien gek, maar dat is het perfecte weer om nachtvlinders te kunnen zien. Ze houden van warme, licht vochtige omstandigheden, helemaal goed dus!

De mensen die vanavond zouden komen konden een rondje over het landgoed lopen. Bij het Groene Huis zelf stond een opstelling met een wit laken en 2 felle lampen. Even verderop stond een zelfde soort opstelling, maar dan in het gezelschap van een paar knorrende zwijntjes (super gezellig natuurlijk). Veel soorten nachtvlinders worden aangetrokken door het licht en gaan dan op of rond het laken zitten.

Opstelling bij het Middeleeuwse erf (foto Remco Vos)

Daarna kon men door een eikenlaan lopen waar de bomen waren besmeerd met een stroopmengsel en een wijnmengsel (* kijk voor meer info onderaan het verslag). Bepaalde soorten nachtvlinders zijn hier gek op, het is een makkelijke en lekkere maaltijd voor ze waar ze amper moeite voor hoeven te doen. Nog even verder doorlopen en dan kwam men bij een zogenoemde Lepiled, een soort hangende opstelling met ledverlichting. De kwikdamplampen bij de 2 opstellingen met laken mogen niet meer verkocht worden i.v.m. de schadelijke kwikstoffen, de Lepiled (met led-verlichting) is één van de alternatieven die hiervoor is bedacht.

Lepiled (foto Remco Vos)

Rond 21:00 uur was het donker en kwamen de eerste nachtvlinders op het licht en smeer af.

In het begin zijn het voornamelijk mugjes, vliegjes en ander spul, maar naarmate de avond vordert komen er steeds meer nachtvlinders bij. Des te later het wordt, des te meer soorten je normaal gesproken krijgt. Eén van de eerste vlinders waren de Getekende Gamma-uil (gevangen bij de Lepiled) en de Essengouduil (op het laken bij het Middeleeuwse Erf). Best wel mooie soorten om mee te beginnen eerlijk gezegd.

Essengouduil - Atethmia centrago  (foto Remco Vos) & Getekende Gamma-uil -

Macdunnoughia confusa (foto Violet Middelman)

Zoals hierboven al genoemd komen er ook veel andere insecten op af, deze keer was dat niet anders. Op het laken bij het Groene Huis kwamen redelijk wat Hoornaars af. In tegenstelling tot de ‘limonadewespen’ zijn Hoornaars absoluut niet agressief, maar als je bijvoorbeeld bukt om een foto te maken en er komt er eentje per ongeluk klem te zitten, dan doet het echt wel zeer als ze je steken. Om dat te voorkomen vingen we de Hoornaars in een potje om ze aan het eind van de avond weer los te laten.

Hoornaar - Vespa crabro &  Sluipvlieg onbekend (foto's Remco Vos)

Langpootmuggen & Gewone tweevleugel - Cloeon dipterum  (foto's Remco Vos)

De Buxusmot overheerste de avond, waarschijnlijk hadden we er in totaal wel zo’n 150 stuks.

Meestal in de ‘normale vorm’, maar we hadden ook meerdere donkere vormen van deze soort.

De Buxusmot is niet echt geliefd onder tuiniers met Buxus in de tuin, maar als we hier realistisch naar kijken is Buxus een exotische plant die hier helemaal niet thuis hoort, en de Buxusmot, ook een exoot, maakt nu gebruik van de kans die we bieden doordat we met z’n allen zoveel Buxus in onze tuinen hebben staan. Laten we alsjeblieft niets doden met gif of wat dan ook, maar gewoon genieten van de schoonheid van deze vlinders. Het natuurlijke evenwicht zal hopelijk vanzelf weer terug komen.

Buxusmot – Cydalima perspectalis, 'normale' en 'donkere' vorm (foto Remco Vos)

Op smeer werden ook mooie nachtvlinders gezien. Het Zwart weeskind is een indrukwekkende vlinder door zijn grootte van zo’n 3 à 4 cm. Verder kwamen er o.a. Huismoeder, Volgeling, Agaatvlinder, Gewone worteluil, Piramide- en Schijnpiramidevlinders op af.

Zwart weeskind – Mormo maura & Witte L-uil - Mythimna l-album (foto Remco Vos)

Rond 23:30 uur kwam er een beveiligingsbedrijf langs, er was een melding gekomen via camerabewaking. Het was al snel duidelijk dat we er met reden en toestemming stonden. De politie die even later volgde bleef wat wantrouwig, maar het mocht toch wel duidelijk zijn dat we niet aan het inbreken waren! Snel weer door met de nachtvlinders, veel leuker en leerzamer. Neem nu de 2 soorten micronachtvlinders die je meestal bij water vindt: de Krabbenscheermot en Duikermot.

Krabbenscheermot - Parapoynx stratiotata (foto Violet Middelman) en Duikermot - Acentria ephemerella (foto Remco Vos)

Er zijn ook soorten die in eerste instantie veel op elkaar lijken, maar als je weet waar je op moet letten zie je dat het toch verschillende soorten zijn.

Hieronder zie je 2 vlinders die precies op elkaar lijken, toch? Of toch net niet helemaal?

Kijk maar eens goed, er is een verschil. De ene soort heeft 1 donker vlekje op de voorvleugel, de andere 2 donkere vlekjes.

Gele eenstaart - Watsonalla binaria & Beukeneenstaart - Watsonalla cultraria (foto's Remco Vos)

Bij de eenstaartjes gaat het echt om 2 verschillende soorten, maar ook binnen dezelfde soort kunnen er grote verschillen zijn. Hierboven kan je het verschil tussen de vormen van de Buxusmot goed zien, maar bij de Oranje wortelboorder zit er een enorm verschil tussen de mannetjes en de vrouwtjes. Het mannetje is met een voorvleugellengte van zo’n 12 tot 18 mm maar een ukje naast mevrouw, met een voorvleugellengte van zo’n 15 tot 26 mm. De tekening van beide geslachten is ook iets verschillend.

Oranje wortelboorder - Triodia sylvina (links vrouw, rechts man) (foto Remco Vos)

Ook bij het Kroosvlindertje - Cataclysta lemnata zijn de verschillen in geslacht goed te zien: het mannetje is wit met zwart en het vrouwtje is bruinig van kleur.

Kroosvlindertje - Cataclysta lemnata (links man, rechts vrouw) (foto Remco Vos)

Gewoon om de diversiteit te laten zien volgen hieronder nog een paar soorten vlinders, te beginnen met een paar mooie macro- en micronachtvlinders.

Haarbos - Ochropleura plecta (foto Violet Middelman) & Klein zomervlinder - Hemithea aestivaria (foto Remco Vos)

Tweelijnmot - Hypsopygia glaucinalis en Gezoomde valkmot - Evergestis limbata

(foto's Remco Vos)

Een mooie, niet zeer algemene macronachtvlinder die het formaat van een micronachtvlinder heeft is het Rondvleugelbeertje. Toch leuk om deze vanavond als bezoeker te mogen hebben!

Rondvleugelbeertje – Thumatha senex (foto Violet Middelman)

Gaan we er dan een paar micronachtvlinders uitlichten (en dat waren er niet heel veel deze avond) dan vinden we de Eikensteltmot en de Witvlekmot toch wel 2 mooie voorbeelden van de kleine schoonheden.

Witvlekspitskopmot - Caloptilia robustella & Eikensteltmot - Caloptilia robustella (foto's Remco Vos)

En als we kijken naar een micronachtvlinder met wel een heel opvallend/bijzonder/afwijkend uiterlijk, dan is de Scherphoekvedermot wel een leuk voorbeeld. Deze soort kan je het gehele jaar ontmoeten, net zoals de Windevedermot - Emmelina monodactyla. Dus, als je in de winter een vedermot ziet, kijk dan vooral bij deze 2 soorten.

Scherphoekvedermot - Amblyptilia acanthadactyla (foto Remco Vos)

Bezoeker Guido Band mailde ons na afloop dat hij een micro-nachtvlinder op de foto had gezet die niet één van de soorten was die wij op de foto hadden. Het was een Geelpalpmot, best een zeldzaam beestje. Bij deze de foto, geleend van Guido, waarvoor dank! 

Geelpalpmot - Eccopisa effractella (Foto Guido Band)

Bezoeker Jeroen Hoek maakte een foto van een wel heel wite Buxusmot. Het was dan ook geen Buxusmot maar een Satijnlichtmot. Misschien niet zo'n heel mooie foto, maar wel een super mooie waarneming van een zeldzame nachtvlinder, dank Jeroen!

Satijnlichtmot - Palpita vitrealis (Foto Jeroen Hoek)

Het was een mooie en leuke avond/nacht, met leuke bezoekers. Iets na 1:00 uur waren de lampen uit en was het feestje voorbij. De avond was goed voor zo’n 60 soorten. Dat had beter gekund, maar het aantal is mooi genoeg! De roepende Bosuilen gaven een heerlijke extra dimensie aan deze mooie avond.

De volgende NNN zal (als het goed is) plaats vinden op zaterdag 20 juni 2020, reserveer deze datum alvast in je agenda als je weer wilt komen. Een ieder is van harte welkom!

Klik hier voor meer foto's

Agaatvlinder - Phlogophora meticulosa (foto Remco Vos)

(*)

Stroopmengsel: Diverse combinaties mogelijk, maar basisrecept is zo’n beetje stroop (lekker zoet met veel suiker), overrijp fruit en drank. Dit goed mengen en lekker laten gisten. Met een kwast (bakkerskwast) op de boomstammen smeren.

Wijnmengsel: 50/50 zoete rode (goedkope) wijn en suiker. Mengen en meerdere dagen alles door elkaar schudden tot de suiker volledig is opgelost in de wijn. Overgieten in een plantenspuit en op de boomstammen spuiten (hou rekening met de windrichting, anders ben je zelf in korte tijd heel plakkerig).

Lieveling - Timandra comae (foto Remco Vos)