Voorjaarssoorten in Bergen

18 maart 2017, door Violet Middelman

Een lang familieweekeind in een ruim appartement aan de Boulevard Zuid in Egmond aan Zee, heerlijk! Op zaterdagavond 18 maart konden we samen met Luc Knijnsberg op pad in het Noordhollands Duinreservaat in Bergen. John, Arnold en Sandra gingen ook mee, net zoals Corry.

De verwachting was dat we wel wat voorjaarssoorten zouden gaan zien, maar je weet van te voren natuurlijk nooit wat er gaat komen.

Het resultaat op een boom bekijken (foto: Violet Middelman)

Het regende, niet te hard dus we maakten redelijk goede kans op nachtvlinders. We smeerden ruim 200 bomen in met stroop/smeer en een wijnmengsel. Daarna was het wachten op het donker en konden we op pad. Het was al snel duidelijk dat de topscoorder die avond de Bosbesuil zou worden. Op elke boom zaten wel meerdere exemplaren. Arnold hield de score bij en kwam uiteindelijk uit op 495 stuks! De Bosbesuil overwintert als imago om in het voorjaar te paren.

Bosbesuil - Conistra vaccinii  (foto Remco Vos)

De soort die op de 2e plaats kwam was de Wachtervlinder met 145 stuks. Ook deze soort overwintert als vlinder. Ze hebben op hun vleugels een duidelijke stip welke wit of oranje kan zijn. Ze komen makkelijk op smeer af, net als de Roodkopwinteruil welke met 48 exemplaren de 3e plaats haalde. De Roodkopwinteruil lijkt wel een beetje op de Bosbesuil, zowel qua uiterlijk als wat de levenswijze betreft: ze overwinteren als vlinders en paren in het voorjaar. Typische soorten die de overgang van de winter naar het voorjaar aankondigen.

Wachtervlinder - Eupsilia transversa & Roodkopwinteruil - Conistra erythrocephala (foto Remco Vos)

Naast de bovengenoemde top 3 hadden we nog een aantal andere soorten van de winter en het voorjaar. De Gevlekte winteruil is een opvallende verschijning met zijn vele vlekjes op de vleugels. Ze komen zowel op smeer als op licht. Het Roesje is een soort die je het gehele jaar door kan aantreffen. Dit eveneens opvallende vlindertje komt de winter door in tunnels, bunkers, schuren en andere toegankelijke ruimtes.

Gevlekte winteruil - Conistra rubiginea & Roesje - Scoliopteryx libatrix (foto's Remco Vos)

Twee soorten die we deze avond op zowel smeer als licht kregen waren de Tweestreepvoor-jaarsuil en de Dubbelstipvoorjaarsuil. Beide soorten vliegen van eind februari t/m eind mei, echte voorjaarssoorten dus.

Tweestreepvoorjaarsuil - Orthosia cerasi  & Dubbelstipvoorjaarsuil - Anorthoa munda (foto's Remco Vos)

De Vroege eikenuil vereerde ons ook met een bezoekje. Deze soort staat op de Rode Lijst als bedreigd en komt vooral voor in de duinen en op de zandgronden in het binnenland. Ze vliegen van eind februari tot en met eind mei in één generatie, al zijn er soms exemplaren die al in het najaar uit  de pop komen en dus als imago overwinteren.

Vroege eikenuil - Xanthia ruticilla (foto Remco Vos)

De Voorjaarsboomspanner en de Voorjaarskortvleugelmot hebben 2 dingen met elkaar gemeen: het zijn echte voorjaarssoorten en ze hebben beiden iets met hun vleugels. Bij de Voorjaarsboomspanner hebben de vrouwtjes geen vleugels, ze kunnen dus niet vliegen maar lopen over de boomstammen. Met feromonen lokken ze de mannetjes om te paren. De Voorjaarskortvleugelmot is een micro-nachtvlinder. De vrouwtjes hebben wel vleugels, maar het zijn niet meer dan puntige stompjes. In tegenstelling tot de vrouwtjes van de Voorjaarsboomspanner kunnen zij zich echter wel vliegend voortbewegen.

Voorjaarsboomspanner - Alsophila aescularia (mannetje) & Voorjaarskortvleugelmot - Diurnea fagella (mannetje) (foto's Remco Vos)

De vrouwtjes van de Voorjaarsspanner zijn ook al niet gezegend met vleugels. Het zijn dan dus ook alleen de mannetjes die op licht af komen. De Vroege spanner is een mooi getekende soort waarbij het verschil tussen de mannetjes en de vrouwtjes niet zit in de vleugels maar in de antennes: het mannetje heeft geveerde antennes, het vrouwtje niet.

Voorjaarsspanner - Apocheima hispidaria  (mannetje) & Vroege spanner - Biston strataria (mannetje) (foto's Remco Vos)

De Lente-orvlinder staat op de Rode Lijst als kwetsbaar. De soort is herkenbaar aan de vleugeltekening en de oranje antennes. Ze vliegen in maart en april. Door de vliegtijd en de oranje antennes zijn ze goed te onderscheiden van hun neef de Orvlinder. Die vliegt later in het seizoen en heeft geen oranje antennes.

Lente-Orvlinder - Achlya flavicornis (foto Remco Vos)

De Rozenspanner was misschien wel de mooiste soort van de avond. We hadden deze zowel op smeer als op licht. Het is een vrij zeldzame soort die op de Rode Lijst als bedreigd staat.

Al met al was het een leuke avond en met zo’n 600 exemplaren en zo’n 20 soorten best geslaagd!

Rozenspanner - Earophila badiata (Foto Remco Vos)