Groeneveld, koud, kort en krachtig

20 juli 2021, door Violet Middelman & Remco Vos

In 2021 hebben we maar eenmaal, op 20 juli, met de lichtopstelling in de bossen bij Groeneveld gestaan. Op deze avond hadden ook een aantal bomen besmeerd met het stroopmengsel en bespoten met het wijnmengsel (goedkope rode wijn en suiker gemengd). Het was helaas ook een korte avond, de temperatuur daalde snel tot iets onder de tien graden en het aantal vlinders hield ook niet echt over. We zagen deze avond 60 soorten nachtvlinders, op het smeer kwamen 13 soorten af en op licht kwamen 47 soorten af en nog 4 soorten zagen we ‘gewoon’ op bomen of struiken zitten. Als je dit optelt komt je niet op 60 soorten uit, maar sommige soorten zagen we op verschillende manieren.

Op een van de bospaden naar onze plek schoot er nog een ringslang over. Gelukkig konden we deze ontwijken en reden we hem/haar niet plat. Op de plek aangekomen zetten we het laken op, deden de lamp aan en bespoten/besmeerden daarna wat bomen. De eerste vlinders kwamen al snel op het licht af en een eerste rondje langs het smeer leverde ook al direct wat soorten op. Zo kwamen er onder andere exemplaren op het smeer af van het Groot avondrood (Deilephila elpenor), de Braamvlinder (Thyatira batis) en Zwart weeskind (Mormo maura). Een exemplaar van de Puntige zoomspanner (Epione repandaria) zat op een boom, deze soort zien wij maar weinig in andere gebieden in Soest en Baarn waar wij komen.

Puntige zoomspanner -  Epione repandaria op smeer (Foto Remco Vos)

Op het licht kwamen al snel wat soorten af, zoals de Beukeneenstaart (Watsonalla cultraria), wat niet heel vreemd is in een bos met veel beuken. We zagen zeker 150 stuks van de Duikermot (Acentria ephemerella), wat niet heel vreemd is aangezien er een grote vijver in de buurt is van de plek waar we met het laken staan. De tweelijnmot (Hypsopygia glaucinalis) zagen we in dit gebied voor het eerst. In andere gebieden zagen we deze soort al eerder, maar die zagen we op het smeer en nu kwam deze op het licht af.

Tweelijnmot - Hypsopygia glaucinalis (Foto Remco Vos)

Een vrij zeldzame soort die we deze avond zagen is de Varenboegsprietmot (Monochroa cytisella). In 2019 hebben we 'm ook al eens op het laken. De waardplant van deze soort is Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum) welke inderdaad in dit gebied voorkomt. De varenboegsprietmot wordt niet vaak in de provincie Utrecht gezien en we zijn dan ook heel blij met deze waarneming.

Varenboegsprietmot - Monochroa cytisella (Foto Remco Vos)

Vlakbij het laken stond een boom die blijkbaar een geliefde plek was voor de vlinders om op te gaan zitten. We troffen op die boom meerdere soorten die daar gingen zitten in plaats van op het laken, zoals onder andere exemplaren van de Schildstipspanner (Idaea biselata), Hyena (Cosmia trapezina) en Berkenoogspanner (Cyclophora albipunctata). Die laatste soort is een algemene soort, maar zeker mooi om te zien, de ‘ogen’ op de voorvleugels zijn vaak rood en op de ondervleugels blauw/grijs.

Berkenoogspanner - Cyclophora albipunctata (Foto Remco Vos)

Een andere algemene soort, maar altijd leuk is om te zien, is het kroonvogeltje (Ptilodon capucina). Als de vlindertjes stilzitten, in hun kenmerkende houding, kun je mooi hun ‘kroontje’ bij de kop zien. Het is onduidelijk waar ‘vogeltje’ vandaan komt in de naamgeving. De rupsen leven op diverse loofbomen, met een voorkeur voor berk en eik.

Kroonvogeltje - Ptilodon capucina (Foto Remco Vos)

Op het smeer kwamen nog meer soorten af, zoals deze Egale rietboorder (Arenostola phragmitidis). De rupsen van deze soort leven op riet en dat staat waarschijnlijk wel in de vijver waar we vlakbij inventariseren. In 2018 en 2019 hadden we deze soort hier ook al, maar toen kwamen de exemplaren op het licht af.

Egale rietboorder - Arenostola phragmitidis op smeer (Foto Remco Vos)

Een vlinder met een bijzondere vorm en mooie kleuren is het Roesje (Scoliopteryx libatrix). De imago’s van deze soort zijn het gehele jaar door te vinden. In de winter zitten deze vaak op plekken waar ook vleermuizen verblijven/overwinteren. Ze komen zowel op licht als op smeer, al lijken ze een voorkeur voor smeer te hebben.

Roesje - Scoliopteryx libatrix op smeer (Foto Remco Vos)

Zoals al hiervoor al gemeld hadden we heel veel exemplaren van de Duikermot (Acentria ephemerella) op het laken zitten. Op de ene foto zie je een paring. Deze soort kent twee vormen van de vrouwelijke vlinders; een gevleugelde en een vleugelloze vorm. De vleugelloze vrouwtjes blijven in het water en de paring vind op het wateroppervlak plaats. De vrouwtjes die wel vleugels hebben, gaan na de paring weer het water in om eitjes te gaan afzetten.

Paring van Duikermotje - Acentria ephemerella (Foto Remco Vos)

Grote hoeveelheden imago's van Duikermotje - Acentria ephemerella (Foto Remco Vos)

Het was een K-K-K-avond, Koud, Kort, en Krachtig. De rups van de Zilveren groenuil trotseerde de kou.

Links op de foto een zakje van de Sigaarzakdrager - Taleporia tubulosa en rechts de rups van de Zilveren groenuil - Pseudoips prasinana ( Foto Remco Vos)