Een jaar nachtvlinders in het Soesterveen

31 december 2019, door Violet Middelman & Remco Vos

Het Soesterveen, een het laatste stukje hoogveen in de Provincie Utrecht. Sinds vorig jaar een stuk uitgebreid en nu meer open doordat het gebied aangepast is. Benieuw of dat gevolgen heeft voor de nachtvlinders, komen er daardoor andere soorten of verdwijnen soort?

Op 19 april was de eerste avond dat we dit jaar met het laken en lamp in een gebied zouden gaan staan. Het weer was goed genoeg om dit te doen. Een bevriende nachtvlinderaar uit Assen die deze week in de buurt was hadden we uitgenodigd om mee te gaan. Even na negen uur ging de lamp en al snel kwamen de eerste vlinders erop af. Maar na iets meer dan een half uurtje ging het licht uit, de generator hield ermee op…  Enorm balen, dat we deze avond niet verder konden.

Blijkbaar had de winterperiode em geen goed gedaan, deze hebben wij de dag erna weggebracht voor een onderhoudsbeurt en gelukkig konden we van Alrik Hoven een generator lenen. Deze zou de komende weken en later in het jaar nog eens van pas komen…

We hadden pas 4 soorten op het laken toen we dus noodgedwongen moesten stoppen, dat was echt enorm balen.

Zicht over het Soesterveen en de lakenopstelling (Foto Violet Middelman)

Op 30 mei volgde er weer een poging, de generator was gefixt en inmiddels al een paar gebruikt.

Dus zou dat het probleem deze keer niet kunnen zijn. Gelukkig ging deze keer alles wel goed en zagen we iets meer dan 70 soorten. Een soort die we in dit gebied al enkele malen gezien hebben is de Papegaaibladroller. Zo ook deze avond, we zagen 4 exemplaren van deze mooi gekleurde bladroller. De soort heeft als waardplanten o.a. berk, eik, wilg, prunus, beuk, haagbeuk en appel. Allemaal vrij algemene soorten, maar de soort komt nagenoeg niet in de westelijke helft van het land voor.

Papegaaibladroller - Eulia ministrana (Foto Remco Vos)

De dag erna, 31 mei, gingen we in de middag ook even een korte inventarisatie doen in het gebied, even kijken of we de rupsen van de Bruine metaalvlinder (Rhagades pruni) konden vinden, en ja hoor al snel hadden we er een aantal gevonden. Ook vlogen er wat imago’s van de Zilverstreep (Deltote bankiana) rond.  Op de heidestruiken vonden eitjes van de Veelvraat (Macrothylacia rubi) en de kleine dofzwarte kokertjes van de Gestreepte heidekokermot.

Gestreepte heidekokermot - Coleophora pyrrhulipennella (Foto Remco Vos)

Op 23 juli hadden we het laken weer op de vertrouwde plek in het Soesterveen neergezet. Het was een goede avond, we zagen meer dan 110 soorten nachtvlinders. Enkele leuke soorten waren de Oranje iepentakvlinder (Angerona prunaria), Rondvleugelbeertje (Thumatha senex) en Diamantborsteltje (Acleris cristana). Een soort die wij niet vaak zien in deze omgeving is de Tweekleurige heremietuil (Ipimorpha subtusa), waarschijnlijk omdat de waardplant, populier, niet veel in deze omgeving staat.

Tweekleurige heremietuil - Ipimorpha subtusa (Foto Remco Vos)

Het bleef goed weer, dus konden we enkele weken later, op 8 augustus, alweer ons laken neerzetten. Er kwamen heel veel witte beestjes op het laken zitten, dit waren allemaal eendagsvliegen, Schoraas ook wel Zomersneeuw genoemd. Lees hier meer over Zomersneeuw.

Deze avond hadden we bijna 70 soorten nachtvlinders op het laken. Doordat dit een vochtig gebied is zien we hier, ten opzichte van de andere gebieden waarin we inventariseren, toch meer soorten die gebonden zijn aan water en waterplanten. Zoals o.a. de Krabbenscheermot

(Parapoynx stratiotata), Egelskopmot (Nymphula nitidulata), Waterleliemot (Elophila nymphaeata), Lisdoddesnuitmot (Calamotropha paludella) en Gele lis-boorder.

Gele lis-boorder - Helotropha leucostigma (Foto Remco Vos)

Op 2 november voerden we samen met de vrijwiliigers van de werkgroep Soesterveen onderhoudswerkzaamheden aan het gebied. In de jong berkjes vonden we meerdere mijntjes van de Sociale berkenmineermot (Stigmella betulicola), de Groene berkenmineermot (Stigmella continuella) en de Berkenzilvervlekmot (Heliozela hammoniella). Van die laatste soort leeft het rupsje in eerste instantie in het merg van een berkentwijgje, als hij bijna volgroeid is dringt hij de bladsteel in en dan de hoofdnerf van het blad. Dan volgt er een, vaak kort, gangetje in het blad en snijdt het rupsje een ovaal bladstukje uit waarin het zich op de grond laat vallen om te gaan verpoppen.

Berkenzilvervlekmot - Heliozela hammoniella (Foto Remco Vos)

In 2019 zagen we in het Soesterveen zo’n 225 soorten nachtvlinders, inmiddels na 10 jaar inventariseren waarvan sinds 2014 ook met de licht/laken opstelling hebben wij iets meer dan 500 soorten aangetroffen in dit gebied.

Rups van de Bruine metaalvlinder - Rhagades pruni (Foto Remco Vos)

Bronnen

http://www.microvlinders.nl/index.php

https://bladmineerders.nl/parasites/animalia/arthropoda/insecta/lepidoptera/monotrysia/adeloidea/heliozelidae/heliozela/heliozela-hammoniella/?lang=nl