Vliegbasis Soesterberg 2023, een jaartje in nachtvlindervlucht

31 december 2022, door Violet Middelman & Remco Vos

In 2023 konden wij ook weer onze nachtvlinderinventarisaties uitvoeren op de voormalige vliegbasis Soesterberg. In de nachten zagen weer veel leuke soorten op ons laken landen, maar ook overdag was er genoeg te vinden.

Een lastig te vinden soort is de dwerglepelmot, deze kleine vlindertjes vliegen maar een hele korte tijd, van eind mei tot juni, en zijn te vinden rondom slangenkruid. Het is een vrij zeldzame soort die voornamelijk aan de kust te vinden is, maar op de vliegbasis zit een mooie populatie en we vinden ze op diverse plekken verspreid in het gebied.

Dwerglepelmot - Tinagma ocnerostomella, imago (Foto Violet Middelman)

Door de gegolfde vleugels is de geblokte spanner een goed herkenbare vlinder. Deze zien wij bijna jaarlijks op de vliegbasis en in de omgeving, wel in kleine getale, vaak maar één exemplaar en een enkele keer twee. De vliegtijd van deze soort is vanaf juni tot in augustus met een piek in juli. Dit jaar zagen wij op 8 juli deze als imago op de vliegbasis, dus middenin de piektijd van deze soort.

Geblokte stipspanner - Idaea emarginata, imago (foto Remco Vos)

Een vrij zeldzame soort die wij regelmatig op de vliegbasis op het laken treffen is de gevlamde uil. Een mooi getekende en gekleurde vlinder, waarvan de rupsen op Sint-janskruid (Hypericum perforatum) en Hokjespeul (Astragalus glycyphyllos) leven, en de eerste plant is volop te vinden op de vliegbasis.

Gevlamde uil - Actinotia polyodon, imago (foto Remco Vos)

Andere soorten die op Sint janskruid, en ook op hertshooi (Hypericum sp.) leven zijn de hertshooibladroller en hertshooimineermot. De rupsen van de hertshooibladroller leven in het voorjaar, april-mei, vaak tussen samengesponnen bladeren van de waardplant. De imago’s vliegen vanaf medio mei tot in september.

Hertshooibladroller - Lathronympha strigana, imago (foto Remco Vos)

De imago’s van de hertshooimineermot worden weinig gezien, het zijn dan ook wel heel kleine vlindertjes en lastig te onderscheiden van enkele andere soorten. De mijnen zijn echter veel makkelijker te vinden, dit kun je doen door te gaan zoeken op de blaadjes van Sint-janskruid of hertshooi, oftewel Hypericum-soorten. De rupsjes maken een kronkelig en slingerend mijntje in het blad, later gaat dit over in een blaasmijn. De mijnen zijn te vinden vanaf mei/juni tot in december.

Hertshooimineermot - Fomoria septembrella, mijn met rups (foto Remco Vos)

Op 13 mei vonden we een rups van een bladroller op eik (Quercus). Op dat moment wisten we nog niet welke soort het was, en bij het doorlopen van de waarnemingen in het najaar en door het vergelijken van soorten op diverse websites kwamen we uit op een reuzenbladroller. Tymo Muus kon bevestigen dat het inderdaad deze soort betreft. Het is een heel algemene soort, maar er zijn maar weinig waarnemingen van rupsen van deze soort (bron: waarneming.nl)

De rupsen zouden ook gevonden kunnen worden op berk (Betula), hazelaar (Corylus), lijsterbes (Sorbus), gagel (Myrica), bosbes (Vaccinium).

Reuzenbladroller - Choristoneura hebenstreitella, rups, (foto Remco Vos)

Eind september vonden we langs de oude start- en landingsbaan een aantal rupsen van de wilgenhermelijnvlinder op de populieren die er staan (voorstel van Jeroen Voogd is dan ook om de naam van deze soort te wijzigen in populierenhermelijnvlinder). Dit is een vrij zeldzame soort in de provincie Utrecht, en eigenlijk ook wel in de rest van het land. Wij hebben deze pas eenmaal eerder als imago en dat was in mei 2020. Zeker om deze soort als te rups te vinden is leuk, want het zijn mooi getekende rupsjes en de vorm is ook wel bijzonder te noemen. Op een van die populieren vonden we ook nog de rups van de populierenpijlstaart, ook die vinden we als rups niet vaak.

Wilgenhermelijnvlinder – Furcula bifida, rups (foto Remco Vos)

In 2023 hebben we 355 soorten nachtvlinders gezien op de voormalige vliegbasis Soesterberg. 

We bedanken het Utrechts Landschap voor het verstrekken van een vergunning zodat we deze

inventarisaties in het gebied konden doen.

Geraadpleegde bronnen o.a.

www.microvlinders.nl

www.vlinderstichting.nl

www.lepiforum.de/lepiwiki.pl

En omdat 'ie zo leuk is, nog een foto van de wilgenhermelijnvlinder, maar nu uit een andere hoek.