Gave soorten bij het Naardermeer

20 juli 2018, door Violet Middelman

Het is al 2 maanden zonnig en gortdroog in Nederland, het meeste gras is verdord en bomen en struiken laten soms hun blad al vallen. Extreme omstandigheden! Voor vanavond waren we gevraagd om nachtvlinders te lokken bij het Naardermeer, en zelfs daar bleek het droog. OK, het Naardermeer was nog steeds een meer met water, maar de natuur rondom heeft ook flink te lijden van de aanhouden droogte en warmte. Het zou ’s avonds ook nog redelijk lang aangenaam blijven. Vol verwachting zetten we het laken op, benieuwd naar wat de avond en nacht zouden brengen.

Het was zeer stoffig op het onverharde pad (foto Violet Middelman)

Bij Naarden zit je hemelsbreed natuurlijk vrij dicht bij Amsterdam, de vliegtuigen kwamen dan ook redelijk laag over vliegen. Dat is echter niet de doelgroep waarvoor wij kwamen, wij kwamen nachtvlinders inventariseren, ook vliegende projectielen, maar dan anders. Het eerste deel van de avond waren de vliegtuigen echter zo’n beetje het gene wat rond vloog. Na zonsondergang kwamen er wel een paar nachtvlinders, maar het hield nog niet over. We zouden tot in de late uurtjes door moeten gaan wilden we wat leuke soorten op het laken krijgen.

De Eikenprocessierups was één van de eerste bezoekers. Een plaagsoort waarvan de rupsen zeer vervelende brandharen hebben, maar zowel de rups als de vlinder zijn eigenlijk best wel mooi.

Eikenprocessierups - Thaumetopoea processionea (man & vrouw) (foto Remco Vos)

Even na elf uur kwamen er 2 eenstaartjes op het laken zitten, ze leken op elkaar, maar het waren toch echt 2 verschillende soorten; de Berkeneenstaart en de Bruine eenstaart.

Zoek de verschillen!

Bruine eenstaart - Drepana curvatula & Berkeneenstaart - Drepana falcataria (foto Remco Vos)

Het laken zat vol met klein grut zoals mugjes en vliegen, de nachtvlinders wilden nog niet echt in grote getalen komen.  Maar opeens zit er dan toch een schoonheid te pronken, in dit geval de Triangelmot. Deze soort staat als ‘algemeen’ te boek, maar zo vaak zien we deze kleine rakker niet. Met ongeveer 1cm groot en deze prachtige kleuren zie je ze toch niet snel over het hoofd, je moet dus misschien toch een beetje mazzel hebben om ze te zien.

Triangelmot - Hypsopygia costalis (foto Remco Vos)

Naarmate de avond vorderde kwamen er (zoals meestal) ook steeds meer vlinders op het licht af. De Berkenbrandvlekvlinder en de Brandvlerkvlinder waren beide aanwezig. Deze 2 soorten lijken erg veel op elkaar en zijn niet altijd even makkelijk uit elkaar te houden.

Het onderscheidende kenmerk waar ik me meestal op focus (maar wat ik niet altijd even duidelijk vind) is de witte driehoekvlek. Is deze vlek kort en breed, dan is het de vlinder met de lange naam (Berkenbrandvlerkvlinder), is de vlek smal en lang gerekt, dan is het de korte naam (Brandvlerkvlinder). Helaas is het niet altijd even makkelijk te zien…

Berkenbrandvlerkvlinder - Pheosia gnoma & Brandvlerkvlinder - Pheosia tremula (foto Remco Vos)

Pas ruim na middernacht kwamen er grotere soorten, zoals de Populierenpijlstaart, welke goed vertegenwoordigd was. Deze soort heeft geen roltong, en kan als volwassen dier, vlinder, niet eten. Dat zijn flinke dames/heren, daar zeg je U tegen! Sterker nog, 1 exemplaar bezorgde me wel een heel bijzondere nachtvlinder-ervaring; Ik voelde iets trillen bij m’n buik, en ging op zoek naar de oorzaak. Hmmm, geen grote vlinder in een potje in m’n jaszak, alleen 2 kleine microotjes, dat kon de oorzaak niet zijn van het trillende gevoel. M’n mobieltje lag ook nog op de tafel, dus waar kwam dat getril dan vandaan??? Normaal loop ik altijd in een anti-tekenbroek, maar omdat het zo warm was liep ik nu eens in een lange rok. Rok omhoog getild, daar kwam wel een vlinder onder vandaan gevlogen, maar weer trilde het… Onder mijn rok heb ik altijd een extra broekje, en ja hoor, daar was gewoon een knoepert van een Populierenpijlstaart in gevlogen…

Populierenpijlstaart - Laothoe populi (Foto Remco Vos/Violet Middelman)

Ook al hebben we al een groot deel van de soorten nachtvlinders in Nederland gezien, nog steeds treffen we elk jaar voor ons nieuwe soorten. Vanavond was dat de Smalvleugelrietboorder, een vrij zeldzame soort die dus als rups in rietstengels boort/leeft (en daar zijn naam aan ontleent). Het zijn best variabele beestjes wat betreft de tekening op de vleugels. Dit was een vrij donker getekend exemplaar.

Smalvleugelrietboorder - Chilodes maritima (foto Remco Vos)

Een andere soort die we ook niet jaarlijks zien is de Gelijnde spitskopmot, een redelijk grote micronachtvlinder. De rupsen eten van meidoorn en prunus.

De opstaande schubben op de vleugels geven het beestje weer een extra dimensie.

Gelijnde spitskopmot - Ypsolopha scabrella (foto Remco Vos)

Een soort die we sowieso bij het Naardermeer hadden verwacht was de Rietvink, een vrij forse nachtvlinder. En ja hoor, al moesten we wel geduld hebben tot ver na middernacht, ook deze schoonheid kwam ons met een bezoekje vereren.

Rietvink - Euthrix potatoria (foto Remco Vos)

Een andere prachtige nachtvlinder die op het licht af kwam was de Gestippelde houtvlinder, een redelijk forse, prachtig witte vlinder met zwarte stippen, onmiskenbaar. Deze jongen had bedacht dat een plekje op mijn hand wel bijzonder aangenaam en gezellig was, en heeft dus op mijn hand gezeten tot ik het tijd vond om afscheid van elkaar te nemen en hem op een blaadje heb gezet.

De rupsen van de Gestippelde houtvlinder overwinteren 2x voor ze transformeren tot imago (vlinder), best bijzonder. Het antwoord op de vraag ‘Hoe oud wordt een vlinder?’ is wat dat betreft ook zeer afhankelijk van of je het over de totale levenscyclus hebt, van ei tot dood imago, of alleen maar over het imago.

Gestippelde houtvlinder - Zeuzera pyrina (foto Remco Vos)

Een vrij grote en prachtige nachtvlinder is de Geelschoudervlinder, zoals de naam al zegt is deze behoorlijk geel (oranje) van kleur. Dit is echt zo’n soort die luid en duidelijk bevestigd dat nachtvlinders (motten) niet altijd saai bruin zijn!

Geelschouderspanner - Ennomos alniaria (foto Violet Middelman)

Maar de ‘uitsmijter’ van de nacht was toch wel de Grote beer, wat een prachtige beesten zijn dat!!! Groot en zeer kleurrijk, alhoewel je dan wel de achtervleugels moet zien voor het wow-effect. Het is absoluut geen zeldzame soort, maar wij zien ze zelden. En ook al zouden we ze vaker zien, het blijft een prachtige soort waar je niet snel op uitgekeken raakt!

Grote beer - Arctia caja (foto Remco Vos)

Het was een geweldige avond met flink wat soorten.

Klik hier voor een overzicht van de waargenomen soorten

Zie hier voor een foto-overzicht van de bezoekers…

(klik op de foto om de naam te zien)

Om 3:15 uur hadden we alles opgeruimd en ingepakt, dag nachtvlinders, op naar ons bedje.

Bruine wapendrager - Clostera curtula (Foto Remco Vos)