Paltz 2020, een jaartje in nachtvlindervlucht

31 december 2020, door Violet Middelman & Remco Vos

In 2020 hebben we net als de afgelopen jaren (nacht)vlinderinventarisaties gedaan op De Paltz. Een aantal maal zijn we hier overdag geweest, dan gingen we met name op zoek naar rupsen en bladmijnen. Ditmaal hebben we slechts tweemaal met lichtopstelling gestaan, dit was op de avonden van 31 mei en 17 juli. De laatste keer hebben we ook enkele bomen ingespoten met wijnmengsel of besmeerd. Ondanks dat we er één keer minder hebben gestaan met de lichtopstelling hebben we meer soorten gezien dan in 2019.

Een soort die we niet vaak zien, is de Porseleinvlinder, de laatste keer was in 2017. Dat is eigenlijk best wel jammer want het is een plaatje om te zien. De tekening op de vleugels is prachtig. Als de vlinder bovenop een blad aan het rusten is zou de tekening lijken op een flats vogelpoep.

Porseleinvlinder - Abraxas sylvata (foto Remco Vos)

Een andere mooie soort is de Rozenvedermot. Dit bijzonder gevormde vlindertje behoort tot de familie van de vedermotten. De vertakkingen van de vleugels lijken op veren, hier is de naam van afgeleid. De rupsen van deze soort leven op diverse soorten roos en de meeste waarnemingen zijn voornamelijk aan de Noord- en Zuid-Hollandse kust en minder vaak in het binnenland. Op 17 juli kwam er een exemplaar op ons laken, dit betreft mogelijk de 1^e waarneming voor de provincie Utrecht.

Rozenvedermot - Cnaemidophorus rhododactyla (foto Remco Vos)

Tijdens een daginventarisatie zochten we enkele sleedoornstruiken af. Hierop vonden we meerdere mijnen van algemene mineerders die op sleedoorn voorkomen, zoals de Sleedoornvouwmot (Phyllonorycter spinicolella) en Pruimenballonmot (Stigmella plagicolella). De mijn van de Spiraalmineermot was sowieso een leuke vondst! Dit was een soort die nog niet veel gezien is in de Provincie Utrecht. Het is een heel onmiskenbare mijn, met een aantal halve of hele cirkels rondom de plek waarop het ei is afgezet.

Spiraalmineermot - Stigmella prunetorum (foto Remco Vos)

Een kokermot die we in onze omgeving eigenlijk alleen op de Paltz zien is de Fruitboomkokermot. De kokers zijn overwegend op diverse soorten fruitbomen te vinden. We treffen deze voornamelijk op meidoorn en appel. De vrij forse kokers van zo’n 10mm zijn in mei en juni te vinden op de waardplanten, het zijn vaak donkere kokers die in een hoek van 90° op het blad staan. Eind mei troffen we er zeker 15 aan op enkele appelbomen welke dicht bij elkaar staan. De rupsen vreten vanuit de koker het bladmoes uit het blad, hierdoor ontstaan duidelijke vlekmijnen op het blad. De koker zit (vaak) aan de onderzijde van het blad, maar door de aan de bovenzijde van het blad zichtbare vlekken kun je de kokers redelijk makkelijk ontdekken. Soms zitten deze ook in de oksels van de takken.

Fruitboomkokermot - Coleophora hemerobiella (foto Remco Vos)

(koker op blad - koker ‘rustend’ in oksel - vraatsporen)

Een soort die we in 2019 voor het eerst op de Paltz zagen, en dit jaar weer enkele malen, was de Duinzeggemineermot. Het zijn kleine vlindertjes met een spanwijdte van zo’n 7-9 mm. De rupsjes mineren in de bladeren van zegge (Carex sp.). Ook dit is weer een soort die voornamelijk aan de kust voorkomt en op enkele plaatsen in het binnenland.

Duinzeggemineermot - Elachista biatomella (foto Remco Vos)

In 2012 zagen we de Gele snuituil voor het eerst op de Paltz. Sinds 1972 waren er geen waarnemingen bekend in de provincie Utrecht (bron: Noctua). Vanaf 2012 hebben we deze soort al vele malen gezien in de omgeving, waaronder de voormalige Vliegbasis Soesterberg.

Ook dit jaar weer zagen we meerdere exemplaren op de Paltz. Op één avond zaten er 3 op het laken en kwamen er 4 op het smeer af. Het is een vrij zeldzame nachtvlinder die lokaal voorkomt in de duinen en op de zandgronden in het binnenland. 

Gele snuituil - Paracolax tristalis (foto Remco Vos)

Een vlinder die zich soms goed kan verstoppen is de Gevlekte groenuil. Als deze op een boom zit met een mooie korstmoslaag zou je er zo aan voorbij lopen, maar op een wit laken met een felle lamp erbij valt deze soort toch wel erg op.

Gevlekte groenuil - Moma alpium (foto Remco Vos)

Ondanks dat we dit jaar dus maar twee keer met lakenopstelling hebben op de Paltz gestaan, in 2019 was dat drie keer, hebben we dit jaar net iets meer soorten gezien dan vorig jaar. Dit jaar waren het 213 soorten, vorig jaar 203.

Roesje - Scoliopteryx libatrix op smeer (foto Remco Vos)

Geraadpleegde bronnen o.a.

http://www.microvlinders.nl/

https://www.vlinderstichting.nl/vlinders

http://www.lepiforum.de/lepiwiki.pl