Nachtvlinderen voor Vitens

29 juni 2018, door Violet Middelman

Een leuk avondje uit voor de medewerkers van Vitens, met lezingen over vleermuizen, nachtvlinders en het terrein van Vitens in Soest. En daarna in het donker over het terrein lopen, in de hoop om vleermuizen te kunnen horen met de batdetectors en om nachtvlinders te kunnen zien bij de speciale opstellingen die klaar waren gezet. Eigenlijk zou het een week eerder zijn maar toen was het zo koud dat er weinig kans op nachtvlinders was. Voor vanavond leken de weersomstandigheden veel beter, maar het blijft altijd spannend de natuur. Afwachten dus wat de avond zou gaan brengen.

Rode dennenlotboorder - Rhyacionia pinicolana (Foto Remco Vos)

Nachtvlinders kan je o.a. lokken met speciale lampen en een wit laken. Deze avond stonden er 2 opstellingen, eentje met een HPL 400 lamp en eentje met aan de ene kant een ML 160 en aan de andere kant een HPL 125. Dit zijn kwikdamplampen die in het kader van de Europese wetgeving niet meer geproduceerd mogen worden, en zijn dus ook niet meer verkrijgbaar. Er komen wel steeds meer alternatieve lampen om nachtvlinders mee te lokken.

Foto opstelling (foto Violet Middelman)

Rond 23:00 uur waren de eerste nachtvlinders al gearriveerd, en kwamen ook de deelnemers van de Vitens-avond aan bij de lakens.

Klein maar fijn is het Rozenblaadje, zoals ooit door een vlindervriend treffend omschreven als ‘als door een chocolatier bespoten’.

Rozenblaadje - Miltochrista miniata (foto Remco Vos)

Het snorrende geluid van de generatoren die voor de stroom voor de lampen zorgde was aanwezig, maar als je er iets verder vandaan liep hoorde je een ander snorrend geluid: het geluid van de Nachtzwaluw. Nachtzwaluwen zijn vooral avond/nacht-actieve vogels en zitten vaak bij heidegebieden. Als voedsel hebben ze o.a. nachtvlinders op het menu staan. Een flinke concurrent voor ons dus! Maar, dat is de natuur, en wat zijn ze mooi! Alleen vrijwel niet op de foto te krijgen…

Gelukkig is de Vuurmot meestal wel bereid om zich te laten portretteren.

Vuurmot - Carcina quercana (foto Remco Vos)

Namen van nachtvlinders zijn vaak afgeleid van o.a. de waardplant, de rups, of de tekening van de vlinder. De Slakrups is een bruin nachtvlindertje, maar wel mooi om te zien. De naam van deze vlinder komt van de rups, die zich net als een slak over een slijmspoor voortbeweegt.

Slakrups - Apoda limacodes (foto Remco Vos)

Vlakjesmotten zijn ook een soort apart. De ene soort is goed op naam te brengen, bij de andere soort is genitaalonderzoek nodig. Hieronder zie je links een soort die makkelijk te benoemen is namelijk de Egale vlakjesmot. Aan de rechterkant zie je een soort die dat niet is, omdat er twee gelijkende soorten zijn die qua uiterlijk identiek zijn, dit betreft de ‘verzamelsoort’ Brede/smalle vlakjesmot (Catoptria permutatellus/osthelderi)

Egale vlakjesmot - Catoptria pinella en  Brede/smalle vlakjesmot - Catoptria permutatellus/osthelderi (foto Remco Vos)

We hadden ook op elk van de twee lakens een nachtvlinder zitten die sterk op elkaar leken maar toch echt andere soorten zijn, de Nonvlinder en de Schijnnonvlinder. De eerste soort hoort bij de familie spinneruilen, de tweede hoort bij de familie uilen. Ze lijken echter zeer sterk op elkaar. Zoek de verschillen!

Nonvlinder - Lymantria monacha en Schijnnonvlinder - Panthea coenobita (foto Violet Middelman)

Dit is de tijd van de zomervlinders, vooral de Zomervlinder en de Kleine zomervlinder laten zich regelmatig op het laken zien. Deze avond dachten we ook met Kleine zomervlinders te maken te hebben, maar een betere blik op de vlinders leerde ons dat het hier allemaal Geblokte zomervlinders betrof. Bijzonder! Zoek ook bij deze soorten de verschillen!

Geblokte zomervlinder - Thalera fimbrialis + Kleine zomervlinder - Hemithea aestivaria (Foto Remco Vos)

Naarmate de avond vorderde, en de nacht aanbrak, kwamen er steeds meer soorten op het laken zitten. Een soort die niet algemeen is, maar wel in dit gebied thuis hoort is de Goudhaaruil.

Goudhaaruil - Acronicta auricoma (foto Violet Middelman)

Altijd indrukwekkend zijn de pijlstaartvlinders, dat zijn forse dames en heren waar je vanzelfsprekend respect (of ontzag) voor hebt. Hier zaten een Pauwoogpijlstaart, een Ligusterpijlstaart en een Dennenpijlstaart gezellig bij elkaar.

Pauwoogpijlstaart - Smerinthus ocellata (linksboven) + Ligusterpijlstaart - Sphinx ligustri (linksonder) + Dennenpijlstaart - Sphinx pinastri (rechts) (foto Remco Vos)

Klik hier voor een overzicht van de waargenomen soorten

Klik hier voor een foto overzicht van de waarnemingen

(klik op de foto om de naam te zien)

Gele snuituil - Paracolax tristalis (Foto Remco Vos)