Zomersneeuw

De Schoraas, een eendagsvlieg in Eemland

30 oktober 2019, door Violet Middelman, m.m.v. van Daan Drukker

Dat de natuur van Eemland super mooi is weten we als IVN-ers en natuurliefhebbers natuurlijk al lang! Er lopen veel mensen rond in de natuur, allemaal met hun eigen kennis, kunde en vooral liefde voor de natuur.

Naast al het moois wat er overdag te bewonderen valt, is het nachtleven ook zeker niet verkeerd!

Denk bijvoorbeeld aan dassen, vleermuizen, uilen en nachtvlinders.

Remco en ik inventariseren sinds een aantal jaren de nachtvlinders van Eemland, wat intussen al heel veel gegevens heeft opgeleverd. Tijdens die inventarisaties komen we ook nog wel eens een andere soortgroep tegen waar dan soms dan weer bijzondere soorten bij zitten.

Aangezien we deze soorten voornamelijk ’s nachts tegen komen zullen deze insecten bij veel mensen onbekend zijn. Neem nu bijvoorbeeld de Schoraas - Ephoron virgo, één van de soorten eendagsvliegen (ofwel haften) die in Nederland voorkomt.

Schoraas - Ephoron virgo (foto Violet Middelman)

Een eendagsvlieg, wat klinkt dat toch altijd sneu, je zal maar 1 dag hebben om te leven... Vergeet echter niet dat we het dan hebben over het imago, het volwassen exemplaar, welke maar 1 dag leeft, puur en alleen om zich voort te kunnen planten. In hun ‘jongere’ leven hebben ze wat meer tijd om zich te ontwikkelen, dus ze leven wel langer dan 1 dag, maar als imago is het snel afgelopen met ze.

In de jaren 30 van de 20ste eeuw was de Schoraas door vervuiling van het water vrijwel uitgestorven in Nederland, maar de laatste jaren is de soort weer in opkomst. De kwaliteit van het water in de rivieren lijkt dus vooruit te zijn gegaan.

Verrassend is dat we de Schoraas sinds 2018 tijdens onze nachtvlinderinventarisaties opeens tegenkomen in Eemland. De soort is zoals gezegd weer in opmars, maar volgens de informatie die we kunnen vinden eigenlijk alleen bij de ‘grote rivieren’. Is de Eem een grote rivier? Niet groot genoeg in ieder geval. De larven zul je niet in de Eem aantreffen. Maar hoe komen ze hier dan terecht?

De mannetjes van de Schoraas komen even na zonsondergang uit en wachten op de vrouwtjes die iets later op de avond uitkomen. Na de bevruchting gaan de mannetjes dood en zoeken de vrouwtjes een geschikte locatie om de eitjes af te zetten. De vrouwtjes willen dus nog wel een beetje daarbij nog wel eens flink ver zwerven. Ze kunnen tijdens hun “pieknachten” waanzinnige afstanden afleggen, tot aan Oost-Groningen aan toe. En dat terwijl de larven in Nederland eigenlijk alleen in de Rijn en haar zijtakken zitten.

Afgelopen jaar kregen we in Soest op 9 augustus zeker 50 vrouwtjes op onze lichtopstelling in een vochtig natuurgebied, een bijzonder verschijnsel en totaal onverwacht voor ons. Ze kwamen aangevlogen, legden hun eipakketjes af en gingen dood.

Schoraas - Ephoron virgo met de eipaketten

We zijn benieuwd naar de waarnemingen in de komende jaren, worden het er meer of minder?

Het is in ieder geval duidelijk dat we hier de eerste 2 weken van augustus op moeten letten, want zo kort is de vliegtijd van deze bijzondere beestjes. Je moet het maar net treffen.

Al met al, fantastisch dat met de verbetering van de waterkwaliteit van de grote rivieren als de Rijn, Waal en Nederrijn, en misschien de Maas, de Schoraas zich ook weer lijkt te herstellen!

Kan de Schoraas zich dan ook in Eemland voortplanten? Dat lijkt vooralsnog niet het geval, maar wie weet wat de toekomst kan brengen. Het is in ieder geval een mooi voorbeeld dat een schoner milieu kan zorgen dat bepaalde soorten toch weer lijken terug te keren van weggeweest.

Nog een laatste feitje: toen de Schoraas nog veelvuldig voorkwam in Nederland, en zo’n 2 weken per jaar een enorme ‘plaag’ kon vormen, werd het fenomeen ook wel ‘Zomersneeuw’ genoemd. Ze kwamen op bepaalde nachten zo veelvuldig voor dat de straten wit zagen van de dode en half-dode Schorazen.

Zie voor meer info o.a.

https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=22214

https://www.levenderivieren.nl/nieuws/zomersneeuw-langs-de-rivieren

Met dank aan Daan Drukker (Naturalis/EIS) voor het checken van ons bericht en een aantal waardevolle toevoegingen in de tekst.

Schoraas - Ephoron virgo (foto Remco Vos)