Soesterveen 2022, een jaartje in nachtvlindervlucht

31 december 2022, door Violet Middelman & Remco Vos

Het Soesterveen blijft een bijzonder plekje in Soest, het laatste stukje hoogveen in de provincie Utrecht en sinds enkele jaren in ontwikkeling doordat er een stuk uitbreiding is geweest. In 2022 hebben we er weer inventarisaties naar nachtvlinders gedaan.

Nachtvlinderen op je verjaardag is altijd leuk om te doen en om dan een prachtig cadeau te krijgen in de vorm van een kersenspinner is natuurlijk helemaal geweldig!. Deze soort wordt door ons sinds 2015 met enige regelmaat waargenomen en het lijkt er dus op dat in deze omgeving een stabiele basis is gevormd en dat ze zich weten te handhaven. Op 13 juli zagen we deze soort, die dag was nog geen anderhalf uur oud en toen kwam er een mannetje, te zien door de geveerde antennes, kersenspinner als cadeau voor Violet op het laken zitten.

Kersenspinner – Odonestis pruni (Foto Remco Vos)

Op 12 juli zagen we ook een vrij klein vlindertje op het laken, de geelpalpmot. Een zeldzame soort die wij nog niet eerder in het Soesterveen zagen. Een mogelijke waardplant van deze soort is Grote lisdodde (Typha latifolia), daarnaast zijn er ook rupsen gevonden in oude spinsels van stipppelmotten. Gezien het waterrijke gebied is het zeker mogelijk dat deze soort gebruik heeft gemaakt van de lisdodde in het gebied.

Geelpalpmot - Eccopisa effractella (Foto Remco Vos)

Diezelfde avond, 12 op 13 juli, zagen we ook een mooie gele verschijning op het laken zitten. Een vrij forse vlinder, het geelblad. Dit was een vrouwtje, want de mannetjes hebben geveerde antennes. De rupsen hebben diverse soorten loofbomen als waardplant, zoals eik, berk, wilg, esdoorn en beuk. De rupsen van mei tot juli te vinden en de imago’s vliegen vanaf half juli tot in september. Het is een vrij zeldzame soort en deze hadden wij nog niet eerder in het Soesterveen gezien.

Geelblad - Ennomos quercinaria (Foto Remco Vos)

En we blijven nog even in het geel, want een soort die heel erg lijkt op het geelblad, is de geelschouderspanner. Die zagen we ook dezelfde avond, het was dus een mooie kleurrijke en feestelijke nacht met al dat oranje en geel. De geelschouderspanner heeft zoals de naam al wel duidelijk maakt veel gelere schouders dan de het geelblad en andere Ennomos-soorten. Ook de tekening op de vleugel is anders. Zo heeft de geelschouderspanner, een vrij rechte dwarslijn en zit er bij het geelblad een knik in deze lijn.

De rupsen van de geelschouderspanner leven in de periode van mei tot juli op berk, wilg, bosbes, els en sleedoorn. De meeste hiervan zijn in het Soesterveen te vinden. De imago’s vliegen van half juli tot medio oktober. Dit was de vierde keer dat we deze soort in dit gebied zagen, want in 2015, 2018 en 2021 kwam deze ook al eens op ons laken zitten.

Geelschouderspanner – Ennomis alniaria (Foto Remco Vos)

Tijdens een van de eerste werkdagen, op 8 oktober, van de groep vrijwilligers die het Soesterveen vrij proberen te houden van jong opschot, zodat het veen goed kan ontwikkelen en blijven voortbestaan, zag Remco ineens een vlinder op een, op de grond liggend, blad zitten. Het was een Herfstrietboorder, deze soort hadden we hier nog niet eerder gezien. De rupsen leven in de periode van april tot juli in de stengels en de wortelstok van Riet, de waardplant van deze soort.

Herfstrietboorder - Rhizedra lutosa (Foto Remco Vos)

In 2022 hebben we in dit gebied 262 soorten nachtvlinders gezien, veel meer dan in de afgelopen jaren. Er zaten 22 nieuwe soorten bij en het totaal aantal soorten dat wij tot en met 2022 in het Soesterveen gezien hebben is hierdoor uitgekomen op 599! En dat voor zo’n klein gebied.

We danken Natuurmonumenten voor het verstrekken van de vergunning zodat we deze inventarisaties in het gebied konden doen.

En gewoon omdat ‘ie zo mooi is, nogmaals de kersenspinner. (Foto Remco Vos)

Geraadpleegde bronnen o.a.

http://www.microvlinders.nl/

https://www.vlinderstichting.nl/vlinders

http://www.lepiforum.de/lepiwiki.pl

Meert, R: Feeding behaviour of Eccopisa effractella larvae (Lepidoptera: Pyralidae). — Phegea 47 (1): 16-20 http://www.phegea.org/Phegea/2019/Phegea47-1_16-20.pdf