Van heel klein tot behoorlijk fors

23 mei 2020, door Violet Middelman

Een paar dagen nachtvlinders inventariseren, op verschillende locaties met verschillende weersomstandigheden en dus ook veel verschillende beesten. Wat kwam er zoal op het licht af?

Op woensdag 20 mei zetten we ons laken op in de tuin van mijn zus en zwager, aan de rand van Soest. Neefje van bijna 6 en nichtje van ruim 4 jaar mochten ook mee helpen. Eerst helpen bij het opzetten van het laken, ik denk dat ik ze vaker moet inhuren 😉

Neef en nicht op vlinderjacht voor het laken (foto Violet Middelman)

En dan wachten tot het eindelijk donker genoeg is om de lampen aan te doen. Alles wat op het laken kwam zitten werd direct vakkundig weggevangen in potjes en aan mij gegeven. Het meeste wat werd gevangen waren mugjes en vliegende mieren, maar dat mocht de pret niet drukken natuurlijk. Hup, snel alles er weer uit en de voorraad potjes aanvullen. Soms werd er een ‘echte vlinder’ gevangen, soms ‘een insect’, zo werd ons verteld door neef-lief.

Schaduw-foto (foto Violet Middelman)

Even na 22:00 uur kwamen de eerste vlinders, maar echt storm liep het niet. Voor de kinderen was het echter leuk genoeg, en uiteindelijk gingen ze uit eigen beweging naar bed. Voor deze keer in de tent die in de tuin was opgezet. Om middernacht schrok onze zwager zich een hoedje toen hij 2 grote vlinders op de schutting zag zitten. Het waren 2 Ligusterpijlstaarten, best indrukwekkende beesten inderdaad.

Ligusterpijlstaart - Sphinx ligustri (foto Remco Vos)

Natuurlijk kwamen er nog veel meer vlinders die avond, maar pijlstaarten blijven natuurlijk altijd gaaf. Het was dan ook heel leuk dat er een Dennenpijlstaart en op het allerlaatst nog een Pauwoogpijlstaart kwamen. Zo’n Pauwoogpijlstaart is echt een juweeltje om te zien. Met zo’n 50 verschillende soorten nachtvlinders waren we zeker niet ontevreden.

Pauwoogpijlstaart - Smerinthus ocellatus (foto Remco Vos

De dag erna zaten Remco en ik wel te piekeren over dat we die 2 Ligusterpijlstaarten niet hadden zien aan komen vliegen de avond ervoor. Zulke grote beesten kan je gewoon niet over het hoofd zien. Daarnaast was het formaat van beide beesten behoorlijk verschillend, de ene was een stuk groter dan de ander. Iets klopte er niet...

Zouden het een mannetje en een vrouwtje zijn die zaten uit te rusten nadat ze hadden gepaard? Hadden ze er dan al eerder gezeten? We bekeken de foto’s van eerder op de avond, en verrek, ja hoor, daar zagen we ze zitten. Parend! We hadden het laken pal naast dit stelletje opgezet terwijl ze zaten te paren en hadden ze gewoon niet gezien. Gemiste kans, maar het raadsel was nu tenminste wel opgelost!

Ligusterpijlstaart - Sphinx ligustri (foto Violet Middelman)

Donderdag 21 mei was de eerste zomerse dag van het jaar en het leek een ‘zwoele’ avond te worden. Deze keer gingen we inventariseren op een locatie bij Soesterberg waar we meestal mooie vangsten hebben. In heel Eemland doen we mooie vangsten, maar deze plek is de rijkste wat soorten nachtvlinders betreft. Altijd een verrassing wat er zal komen, maar we begonnen hier gelijk al met een prachtige kever, een Paarse metaalboktor. Even later zat er nog een leuke snuitkever, de Grootkopsnuittor.

Deze zaten op het picknickbankje waar we ons wilden installeren. Een leuke start!

Paarse metaalboktor - Callidium violaceum & Grootkopsnuittor - Platystomos albinus 

(foto Remco Vos)

Al snel kwamen er nachtvlinders op het licht af, en dat ging de hele avond lekker door. De temperatuur was goed, echt zo’n avond die je wel vaker wilt hebben.

Twee soorten hermelijnvlinders kwamen op bezoek, de verschillen zijn subtiel, maar ze zijn er wel! Hieronder de Berkenhermelijnvlinder en de Wilgenhermelijnvlinder.

Berkenhermelijnvlinder - Furcula bicuspis & Wilgenhermelijnvlinder - Furcula bifida (foto Remco Vos)

Ook de micro-nachtvlinders lieten ons deze avond gelukkig niet in de steek. Eén van de eerste soorten die er zat was de Dwerglepelmot, een niet algemeen vlindertje die verder voornamelijk aan de kust voor komt. Met een stuk of 10 exemplaren op het laken kunnen we in ieder geval vaststellen dat de populatie in Soest nog steeds bestaat.

De Dwerglepelmot heeft als waardplant Slangenkruid, net zoals Vijfpuntzwartwitmot, welke eveneens een zeldzame verschijning is in het binnenland.

Dwerglepelmot - Tinagma ocnerostomella & Vijfpuntzwartwitmot - Ethmia terminella (foto Remco Vos)

In totaal zagen we ruim 110 verschillende soorten op deze avond, dat gebeurt niet vaak. De temperatuur bleef dan echter ook zeer aangenaam met een graad of 14. Aan het eind van de avond kregen we een zeer mooie gast op het laken, een Haagbeukmot. Absoluut geen algemeen beest, en prachtig om te zien.

Haagbeukmot - Agrotera nemoralis (foto Remco Vos)

Vrijdag 22 mei was het bewolkt en een stuk frisser dan de dag er voor, maar dat mocht de pret niet drukken. Aangezien er een stevige wind stond besloten we om niet op onze vaste plek te gaan staan, maar zochten we een iets beschutter plekje op. Nu stonden we ergens op de heide tussen Soest en Soesterberg, een Nachtzwaluw verwelkomde ons met zijn zachte snorrende roep.

Nadat we de lampen hadden aangedaan kregen we al snel bezoek van vrouwtjes Veelvraat, welke uiteraard hun eitjes snel kwijt moesten. Veel soorten vlinders kiezen de perfecte kraamkamer uit voor hun eitjes, maar de Veelvraat doet daar niet aan. Gewoon ergens neer plempen die eieren, niet nadenken, ze zoeken het maar uit. Tja, daar zaten we dan weer met heel veel eitjes op het laken, die wij wel met liefde op een goede plek weg leggen.

Veelvraat eitjes in spoor - Macrothylacia rubi (foto Violet Middelman)

Terwijl de Nachtzwaluw heerlijk boven het geluid van ons aggregaat bleef uitzingen, genoten wij van zijn gesnor en van de vlinders die op ons laken kwamen. Een paar mooie macro-nachtvlinders waren de Geringde spikkelspanner en de Witvlekspikkelspanner. De Geringde spikkelspanner is een vrij zeldzame soort van de Veluwe, maar ook in Soest komt deze dus voor. We zien deze namelijk al 4 jaar achter elkaar in hetzelfde gebied.

Geringde spikkelspanner - Cleora cinctaria & Witvlekspikkelspanner - Parectropis similaria (foto Remco Vos)

Naast de vele soorten konden we toch wel enorm genieten van een klein juweeltje, de Armbandmot. Dit is absoluut een zeldzame soort, deze lijkt sinds 1950 niet meer in de provincie Utrecht te zijn waargenomen. Het lijkt alsof de soort in opkomst is, maar vooralsnog zijn we heel blij met deze waarneming.

Armbandmot - Elegia similella (foto Remco Vos)

Tegen een uur of één werd de wind opeens heftiger waarop we besloten om snel af te breken. Remco deed de lampen uit en terwijl ik de eerste lamp er af haalde kreeg de wind het laken te pakken, ik kon nog net voorkomen dat alles omviel en er een lamp zou sneuvelen. Precies op tijd gestopt dus!

Tijdens het opruimen van het laken kwam er nog een Koperuil tevoorschijn, altijd fijn om zo’n mooi beest aan te treffen, die kleuren zijn echt geweldig.

We zagen ruim 70 verschillende soorten, niet slecht voor een frisse en winderige avond.

Koperuil - Diachrysia chrysitis (foto Remco Vos)

Zaterdag 23 mei zou het een frisse nacht worden. We hadden daarom ook niets geregeld in een natuurgebied maar zouden lekker in m’n moeders tuin het laken opzetten. Het werd inderdaad al snel koud en er kwam maar weinig op het licht af. Zelfs mugjes lieten het afweten. Toch was het de moeite waard met ruim 20 soorten, waaronder de Haakjesdwergbladroller.

Haakjesdwergbladroller - Pammene germmana (foto Remco Vos)

Totaal soorten op de 4 avonden:

Woensdag 20 mei – 49

Donderdag 21 mei – 113

Vrijdag 22 mei – 71

Zaterdag 23 mei – 24

Totaal aantal soorten verdeeld over de 4 avonden en gebieden: 163 (niet slecht)

Pronkpalpmot - Pseudotelphusa scalella (foto Remco Vos)