2022-12-31 Vliegbasis Soesterberg, een jaartje in nachtvlindervlucht

Vliegbasis Soesterberg 2022, een jaartje in nachtvlindervlucht

31 december 2022, door Violet Middelman & Remco Vos

In 2022 hebben weer meerdere malen (nacht)vlinderinventarisaties gedaan op de voormalige Vliegbasis Soesterberg. Het blijft een geweldig gebied om deze inventarisaties uit te mogen voeren. Overdag is het altijd mooi om te zien en zijn er ook leuke soorten te ontdekken. Meerdere malen hebben we dat gedaan en met de lichtopstelling hebben we vijf maal, over de periode van begin mei tot eind augustus, gestaan. Dat heeft ook dit jaar weer mooie waarnemingen opgeleverd.

Eind april tijdens een daginventarisatie vlogen er veel kleine vlindertjes bij de, net in blad gekomen, beukenbomen. Zou dat de soort zijn die we al een tijd lang zouden willen vinden? Ja hoor, het waren imago’s van de Beukenbladsnijdermot.

Beukenbladsnijdermot - Incurvaria koerneriella (foto Remco Vos)

Een soort die nog weinig gezien is in de provincie Utrecht is de Dennenbandspanner. Wat een geluk dan ook om deze op 21 mei in het sheltergebied tegen te komen. Langs een bosrand met veel naaldbomen trof ik een exemplaar van de Dennenspanner (Bupalus piniaria). Maar een andere vlinder kon ik niet zo gauw op de foto zetten en het kostte wat moeite om deze met het net te vangen. Maar dat lukte en de vlinder herkende ik niet direct en hij (te bepalen door de geveerde antennen) was ook niet rustig. Dus het imago voor een goede foto meegenomen en nadat die gemaakt was en de determinatie was gedaan het beestje weer teruggezet op de plek waar deze gevonden was. . Het bleek de dennenbandspanner te zijn. Een soort die, sinds 2018, een enkele maal gezien is in de provincie Utrecht. De verspreiding is voornamelijk in Limburg, Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel, Drenthe en Groningen. Dus een prachtige waarneming!!

Dennenbandspanner - Pungeleria capreolaria (foto Remco Vos)

Eind mei liepen we weer een rondje over de vliegbasis, ditmaal aan de museumzijde. Al snel zagen we in de bladeren van Bitterzoet (Solanum dulcamara) rupsen van de Bitterzoetmot (Acrolepia autumnitella) zitten. Op meerdere plekken troffen we de rupsen van de Nachtpauwoog (Saturnia pavonia) en de imago’s van de Gewone heispanner (Ematurga atomaria) vlogen ook op veel plekken boven de heide. Boven een houtwal met opgestapelde boomstammen en takken vlogen wat microvlindertjes, die wel wat aandacht verdienden om beter bekeken te worden. Ze leken wel heel erg veel op de Geelbandlangsprietmotten (Nemophora degeerella) die er ook rondvlogen, maar deze waren net wat kleiner en ook de tekening leek wat anders. En ja hoor, weer een leuke soort gevonden. De Gebandeerde langsprietmot, deze soort hadden wij nog niet eerder in Nederland hadden gezien en voor ons een nieuwe soort voor de Vliegbasis.

Vrouwtje van de Gebandeerde langsprietmot - Adela croesella (Foto Remco Vos)

Boven deze houtwal vlogen naast de twee soorten langsprietmotten ook nog een aantal bladrollers, zoals de Harlekijnbladroller (Lobesia reliquana), Zomerbladroller (Ditula angustiorana), Geisha (Olethreutes arcuella) en de Esdoornbladroller. Die laatste soort hadden we al wel eens gezien, maar ook deze soort was nog niet eerder op de Vliegbasis gevonden. De soort heeft als waardplanten Spaanse aak (Acer campestre) en Gewone esdoorn (A. pseudoplatanus).

Esdoornbladroller - Cydia inquinatana (Foto Remco Vos)

Met de licht-/lakenopstelling hebben wij in 2022 meerdere malen in de nachten op de vliegbasis gestaan. Dat leverde natuurlijk weer de nodige aantallen soorten nachtvlinders op. Maar dit jaar was er ineens een dagvlinder die ook op het licht afkwam. Het gebeurd wel vaker dat dagvlinders of juffers/libellen, waarschijnlijk doordat ze op de een of andere manier verstoord zijn, op het laken komen zitten. De Distelvlinder hadden wij nog niet eerder op het laken mogen verwelkomen.

Distelvlinder - Vanessa cardui op laken (Foto Remco Vos)

Natuurlijk kwam er ook veel nachtvlinders op het licht af. Veel soorten zijn een soort van ‘vaste’ gasten en zien wij (bijna) elk jaar wel, maar er waren ook meerdere soorten macro-nachtvlinders die wij op de vliegbasis dit jaar voor het eerst zagen. Zoals o.a. de Bosbessnuituil (Hypena crassalis), Vlasbekuiltje (Calophasia lunula), Gestreepte bremspanner (Perconia strigillaria) en de Witvlakdwergspanner.

Witvlakdwergspanner - Eupithecia succenturiata (Foto Remco Vos)

Naast de grotere nachtvinders bezochten dit jaar ook verschillende soorten kleinere, de micro-nachtvlinders, ons lakenopstelling in dit gebied voor het eerst. Zoals de Witschubbige palpmot (Chionodes fumatella), Klispalpmot (Metzneria lappella), Grote mosboorder (Batia lambdella) en Prachteikenvouwmot.

Nu hopen dat we deze soorten vaker zien als imago en nog beter dat we de rups of sporen vinden zodat we kunnen vaststellen dat deze soorten de vliegbasis ook als broedgebied gebruiken.

Prachteikenvouwmot - Phyllonorycter lautella (Foto Remco Vos)

In 2022 hebben we 400 soorten nachtvlinders gezien op de voormalige vliegbasis Soesterberg. Vanaf 2014 hebben we inmiddels net iets meer dan 790 soorten gezien en het afgelopen jaar zagen we 45 soorten die we hiervoor nog niet eerder gezien hadden in dit gebied.

We bedanken het Utrechts Landschap voor het verstrekken van een vergunning zodat we deze

inventarisaties in het gebied konden doen.

Geraadpleegde bronnen o.a.