Koningsdag met spannende luchten en mooie beestjes

27 april 2017, door Violet Middelman

Koningsdag, de koudste sinds 1979. Max 10 graden met kans op winterse buien. Moet kunnen…

De dag begon koud (0 graden) maar super zonnig met een strak blauwe lucht. Veelbelovend dus!

‘s Ochtends liepen we over de vrijmarkt in Soest, stralend weer, vrolijke mensen, veel rotzooi te koop, precies zoals Koningsdag hoort te zijn. Zouden er ook nog beestjes actief zijn op de frisse dag?

Rond het middaguur waren we er wel klaar mee en gingen we even de hond uit laten bij de Lange Duinen. De wolkenluchten zijn hier altijd mooi om te zien, en het was wel duidelijk dat prachtig weer afgewisseld werd met pittige buien.

Spannende wolken  (Foto's Violet Middelman)

Bij de heide vlogen een paar Gewone heispanners - Ematurga atomaria, lekker onrustig fladderend als altijd. Voor onze voeten schoten jonge Zandhagedisjes weg van hun zonplekje naar hun holletje. Geen kans om ze mooi op de foto te zetten. Totdat Corry riep dat ze een prachtig groen mannetje zag zitten zonnen. Nou, veel groener kon het bijna niet, echt schitterend!

Zandhagedis - Lacerta agilis (foto Violet Middelman)

Opeens hingen de ‘spannende luchten’ boven ons en kregen we een koude regenbui over ons heen. We zochten de beschutting van de bomen, want op de open vlakte van de duinen was de wind behoorlijk stevig en ijzig koud. Tijd om even blaadjes af te speuren naar beestjes. Op een Berk ontdekten we verschillende mijnen van nachtvlinders. Het waren rupsjes van de familie Purpermotten - Eriocraniidae, typische soorten die blaasmijnen in de blaadjes van berk maken. Om te weten welke soort het betreft moet je de rupsjes goed bekijken.

Mijn in berkenblad (foto Remco Vos), zonder rups is de mijn niet te determineren.

Een paar berkjes later hadden we een stuk of 20 mijnen geteld, van 3 verschillende soorten.

De Variabele purpermot - Eriocrania semipurpurella was één van de soorten.

Dit is een algemene soort en als imago (volwassen vlinder) vrijwel niet te onderscheiden is van de Grijsrupspurpermot - Eriocrania sangii. Als rups zijn deze 2 soorten echter prima uit elkaar te houden. De rups van de Variabele purpermot is licht geel van kleur en heeft een bruine kop, in tegenstelling tot de Grijsrupspurpermot die volledig grijs is. Een jonge rups van de Variabele purpermot heeft aan de onderzijde van de borstsegmenten en het eerste abdominale segment een centraal gelegen donkere vlek..

Variabele purpermot - Eriocrania semipurpurella (foto Remco Vos)

De 2e soort was de Zilvervlekpurpermot - Heringocrania unimaculella , een vrij zeldzame soort, voornamelijk van de zandgronden van de Veluwe. De soort lijkt toe te nemen.

Het kenmerkende van deze rups is dat hij wit is met 2 zwarte vlekken op de bovenkant van het eerste segment.

Zilvervlekpurpermot - Heringocrania unimaculella (foto Remco Vos)

We waren blij om te kunnen constateren dat er ook meerdere rupsen van de Grijsrupspurpermot - Eriocrania sangii tussen zaten. Een zeldzame soort, en als volwassen vlinder vrijwel niet te onderscheiden van de Variabele purpermot. Gelukkig zijn de rupsje wel makkelijk op soort te brengen. Zoals de naam namelijk al aan geeft is de rups grijs, in tegenstelling tot die van Variabele purpermot.

Grijsrupspurpermot - Eriocrania sangii (foto Remco Vos)