2021-12-31 Stulpheide, een jaartje in nachtvlindervlucht

Stulp 2021, een jaartje in nachtvlindervlucht

31 december 2021, door Violet Middelman & Remco Vos

De Stulpheide behoort tot onze ‘vaste’ gebieden waarin wij (nacht)vlinderinventarisaties doen. Het mooie golvende heidegebied en de afwisseling tussen droge en natte heidegebieden, met enkele plassen maken het een mooi en afwisselend gebied. Eind maart zijn we hier voor het eerst overdags geweest en begin juni hebben we voor het eerst onze lichtopstelling opgezet.

Eind maart liepen we weer eens over het mooie glooiende heideveld van de Stulpheide al speurend naar o.a. de eitjes van de Heideringelrups (Malacosoma castrensis), die we helaas niet gevonden hebben en later in het jaar ook de rupsen niet. We hopen dat we deze soort de komende jaren weer aantreffen op de heide.

Wel vonden we meerdere nestjes met jonkies van de Gewone mijnspin (Atypus affinis). Deze vinden we vaak door te kijken naar opvallend witte spinsels in de toppen van de heidestruiken, vaak zitten er draden tussen meerdere struiken waarover de jonkies heen en weer kunnen lopen.

Al meerdere keren hebben we hier de vrij zeldzame Variabele heidebladroller gevonden. Ook in 2021 kwamen we deze mooie bladroller tegen op de heide. Dit is een soort die als imago te vinden is in de periode van eind september tot half mei.

Variabele heidebladroller - Acleris hyemana (foto Remco Vos)

Dat het voorjaar was, konden we merken aan enkele soorten die we zagen, zoals de voorjaarsbladroller (Tortricodes alternella) en de voorjaarskortvleugelmot (Diurnea fagella) die op dat moment zo'n beetje de piek van hun vliegtijd hebben.

Maar er was meer te zien, op de struikheide troffen we bijvoorbeeld een rups van de Gestreepte bremspanner (Perconia strigillaria) (de imago’s van deze soort zagen we in juni). Op een andere plek zagen we een imago van de Grote dwergbladroller. Dit is een vrij zeldzame soort, welke niet vaak wordt gevonden in provincie Utrecht. Enkele jaren terug hadden wij deze al eens in een ander gebied bij Soest.

Grote dwergbladroller - Pammene giganteana (foto Remco Vos)

Begin juni liepen we weer een rondje over de Stulpheide en zagen wat soorten die we hier wel vaker zien, zoals de Meibladroller (Capua vulgana), Gemsmot (Pleurota bicostella) en de eerder genoemde Gestreepte bremspanner. Maar ineens zat daar op een jong berkenboompje wat aparts, een Berkenglasvlinder!!

Wat een mooie soort om tegen te komen, dit was voor ons de keer dat we de Berkenglasvlinder zagen. De plek was op enkele meters, zo'n beetje aan de andere kant van het pad, waar we in 2014 een Elzenwespvlinder (Synanthedon spheciformis) zagen.

Berkenglasvlinder - Synanthedon culiciformis (foto Remco Vos)

Half juni stonden we met de lichtopstelling weer op het heideterrein op de Stulpheide, ondanks het vrij goede weer zagen we voor ons doen niet zo veel soorten, het waren 60 soorten.

Maar wel enkele leuke soorten zoals de Baardsnuituil (Pechipogo strigilata), Oosterse schone (Eratophyes amasiella), Pronkpalpmot (Pseudotelphusa scalella), Helmgrasmot (Anerastia lotella) en de Gevlekte pijluil (Pachetra sagittigera). Die laatste is een niet zo algemene soort komt voornamelijk op de zandgronden in het binnenland voor. In onze omgeving zien we deze sinds 2013 bijna elk jaar wel één of meerdere malen.

Gevlekte pijluil - Pachetra sagittigera (foto Remco Vos)

Op de verjaardag van Violet begint het bijna een traditie te worden dat we deze avond op de Stulpheide staan, het leuke is dan ook dat we enkele vrienden uitnodigen om dit mee te vieren en dan te genieten van de avond en de vlinders. Deze avond kwamen er zo’n 115 soorten vlinders op het licht en smeer af, zoals de Vuursteenvlinder (Habrosyne pyritoides), Schijnnonvlinder (Panthea coenobita) en Geelkoplichtmot (Salebriopsis albicilla).

De Moerasgrasuil is een algemene soort, maar die je niet gauw in een heidegebied verwacht. Het is toch meer een soort van de nattere gebieden en de waardplanten zijn rietgras en liesgras. Het is mogelijk dat deze planten rondom het Pluismeer staan en dat de vlinder vandaar de afstand van zo'n 500 meter heeft overbrugd om op ons laken te landen.

Moerasgrasuil - Lateroligia ophiogramma (foto Remco Vos)

Eind juli stonden we in het gebied met de lichtopstelling en zagen deze avond zo’n 70 nachtvlinders, waaronder de Bosbessnuituil (Hypena crassalis), Groot avondrood (Deilephila elpenor), Puntvleugelpalpmot (Brachmia blandella) en ook de vrij algemene Geblokte stipspanner.

Geblokte stipspanner - Idaea emarginata (foto Remco Vos)

Dit jaar hebben we (maar) drie keer met lichtopstelling in het gebied gestaan en hebbe acht keer hebben we overdag door het gebied gelopen. Het totaal aantal soorten nachtvlinders die we in 2021 hebben gezien is uitgekomen op 224. Iets minder dan vorig jaar. In 2021 stonden we één avond minder met de lichtopstelling, wel deden we meer daginventarisaties, hierdoor ontloopt het aantal elkaar niet veel.

We danken Staatsbosbeheer voor het verstrekken van de vergunning zodat we deze inventarisaties in het gebied konden doen.

Ook hier kwamen er weer niet alleen maar nachtvlinders op het licht af, op de verjaardag van Violet kwam, als een soort cadeautje, deze Zwartkopmierenleeuw ook even langs.

Zwartkopmierenleeuw - Myrmeleon formicarius (foto Remco Vos)

Geraadpleegde bronnen o.a.