Een jaar nachtvlinders op de Stulpheide

31 december 2019, door Violet Middelman en Remco Vos

De Stulpheide is in onze omgeving ook een geliefde plek van ons om nachtvlinders te inventariseren. Zowel ’s avonds als overdag is het er goed toeven, dwalend over de lichtglooiende heidevelden is het prachtig en zien we mooie soorten maar ook op licht komen leuke soorten.

Het enige gebied in de omgeving waar wij de Heideringelrups - Malacosoma castrensis aantreffen is de Stulpheide. Het is een zeldzame soort maar heeft het hier blijkbaar erg naar zijn zin. In het voorjaar, maart/april zoeken we vaak naar de eitjes die mooi om een heidetakje heengedrapeerd zijn. In de periode daarna mei/juni gaan we op zoek naar de rupsjes die in eerste instantie heel gezellig bij elkaar blijven, maar na een paar vervelling hebben ze blijkbaar genoeg van hun broertjes en zusjes en gaan ze alleen de weide wereld in op zoek naar een plek op te gaan verpoppen. In juli/augustus komen de imago’s weleens op onze lamp af.

Heideringelrups - Malacosoma castrensis (Ei en Rups) (foto Remco Vos)

Op 4 augustus liepen we overdags een inventarisatierondje over het gebied en zagen op een aantal bladeren van de lijsterbes een aantal gangmijnen. Dit waren de mijnen van de Grijze lijsterbesmineermot - Stigmella magdalenae. Op lijsterbes komen meerdere soorten mineerders voor die gangmijnen maken. Maar de mijn van deze soort is van begin tot eind smal die nauwelijks verbreed naar het eind toe en vaak op een klein oppervlak van het blad. Ook dit is een redelijk zeldzame soort en hadden wij nog niet eerder dan in dit jaar aangetroffen in onze omgeving.

Grijze lijsterbesmineermot - Stigmella magdalenae (foto Remco Vos)

Een soort die we vaker zien op de stulpheide is de Variabele heidebladroller - Acleris hyemana, deze is als imago zo/’n beetje van augustus tot en met mei als imago te vinden. Ook dit jaar troffen we weer eens een exemplaar, op 7 april liepen we weer lekker te speuren en vanuit de heide vloog een klein bladrollertje op. Dus even snel vangen, op de foto zetten en weer loslaten. Altijd leuk om te zien dat een zeldzame soort een populatie heeft in het gebied.

Variabele heidebladroller - Acleris hyemana (Foto Remco Vos)

Natuurlijk doen we op de Stulp ook in de avonduren inventarisaties, dan gaan we met de lamp/lakenopstelling op een vaste plek staan en vaak besmeren/bespuiten we ook nog wat bomen om de vlinders te lokken.

Op 20 juli stonden wij met het laken en kwam een zeldzame bladroller op het licht af. De Leemvlekbladroller - Cymolomia hartigiana is een soort die als rups in het beginstadium leeft en mineert in de jonge naalden van de gewone zilverspar of fijnspar. Na de overwintering als rups,  leeft deze tussen samengesponnen naalden. In 2017 hebben wij deze soort gezien op de Vliegbasis Soesterberg. Er zijn weinig waarnemingen bekend uit de provincie Utrecht. Een andere soort die op dezelfde waardplant leeft en ook een eenzelfde soort leefwijze heeft is de Splintervlekbladroller - Dichelia histrionana. Deze wordt wel wat vaker in de provincie aangetroffen en hebben wij ook al meerdere malen gezien. Op 28 augustus zagen wij de Splintervlekbladroller op de Stulp.

Splintervlekbladroller - Dichelia histrionana & Leemvlekbladroller - Cymolomia hartigiana  (Foto Remco Vos)

Een vrij algemene soort die  voornamelijk voorkomt op de zandgronden en de duinen is de Getande spanner - Odontopera bidentata. In het zuiden van het land wordt deze soort minder gezien. Het is een mooi gevormde vlinder met geschulpte randen aan de voorvleugel.

Getande spanner - Odontopera bidentata (Foto Remco Vos)

Er zijn meerdere soorten spikkelspanners waarvan we er hier in de omgeving de meeste zien, een van de minder voorkomende soorten is de Satijnen spikkelspanner - Deileptenia ribeata.

Deze vrij zeldzame soort komt vooral voor in het grensgebied van Drenthe, Groningen en Friesland en in het midden van het land op de zandgronden, dus zo ook in Eemland waar we deze soort de laatste jaren enkele malen per jaar treffen. Zo ook op 20 juli, toen een exemplaar van deze soort op ons laken kwam.

Satijnen spikkelspanner - Deileptenia ribeata (Foto Remco Vos)

Een soort die nog niet zo lang geleden voor het eerst gezien is in Provincie Utrecht is de Moswortelmot - Infurcitinea argentimaculella. De rups van deze soort maakt een soort van tubetjes van korstmossen en ‘wortelt’ zich tussen de schors op de boomstam. De bomen die met zo’n laag groen/grijze korstmos bedekt zijn worden vaak goed door ons bekeken of er van die frummeltjes tussen de schors zitten. Op 4 augustus liepen we overdag door het gebied en zagen een paar tubetjes zitten, deze locatie is redelijk in de omgeving van een eerder vondst in 2016. Altijd mooi om een soort weer tegen te komen in gebied.

Moswortelmot - Infurcitinea argentimaculella (Foto Remco Vos)

In 2019 zagen we op de stulpheide 218 soorten nachtvlinders, inmiddels na 10 jaar inventariseren waarvan sinds 2014 ook met de licht/laken opstelling hebben wij 575 soorten aangetroffen in dit gebied.

Heidepistoolmotje - Aristotelia ericinella (foto Remco Vos)