Vlinders Eemland
Weekeindje vlinders lokken en speuren
5 t/m 7 mei 2017, door Violet Middelman
Echt lekker lenteweer was het nog niet, maar het was eindelijk goed genoeg om er weer eens op uit te gaan. Vrijdagavond 5 mei zetten we op de Stulp ons laken op om nachtvlinders te gaan lokken. Het duurde even voordat er wat op het licht af kwam. Veel kwam er niet, een zwikkie dwergspannertjes, een Hagedoornvlinder - Opisthograptis luteolata (zoals altijd een genot om zo’n heerlijk fris geel vlindertje te zien) en nog een aantal soorten.
Lakenopstelling op de Stulp (foto Violet Middelman)
Het was en bleef rustig met de vlinders, dus we hebben het niet al te laat gemaakt, om 23.15 uur braken we de boel alweer op.
Maar niet nadat we 2 verschillende oogspanners op bezoek hadden gekregen, de Gele oogspanner - Cyclophora linearia en de Gestippelde oogspanner - Cyclophora punctaria. Het verschil tussen beide soorten is goed te zien als je ze naast elkaar houdt.
Gele oogspanner - Cyclophora linearia (links) en Gestippelde oogspanner - Cyclophora punctaria (rechts) (Foto Remco Vos)
Op zaterdag 6 mei werden we wakker met een heerlijk stralend zonnetje, het beloofde eindelijk weer eens een mooie voorjaarsdag te worden. Eerst bezochten we landgoed De Paltz. Een prachtig gebied, maar vandaag zonder bloemen, want één deel was kort gemaaid en bij het andere deel was er een schaapskudde overheen gegaan.
De Paltz (Foto Violet Middelman)
Dus amper een bloem te bekennen, en daarmee dus ook amper vlinders. Op de paar plekjes (die niet waren begraasd of gemaaid) waar nog wel bloemen stonden zagen we beduidend veel meer vlinders. Gelukkig staan er verschillende fruitboompjes waarop we in ieder geval nog de rupsjes van de Fruitboomkokermot - Coleophora hemerobiella aantroffen.
Fruitboomkokermot - Coleophora hemerobiella (Foto Remco Vos)
Ons volgende doel was de vlinderroute van onze vlindervriend die momenteel op vakantie is. Als het even kan nemen we de vlinderroute dan plaatsvervangend waar. De route ligt op de grens van Soest en Amersfoort, de eerste sectie ligt redelijk beschut, de tweede sectie gaat het open polderlandschap in en loopt deels langs de rivier De Eem. We zagen verschillende soorten dagvlinders, waaronder Klein geaderd witje, Landkaartje, Atalanta en Oranjetipje (mannetjes en vrouwtjes).
Landkaartje - Araschnia levana, Oranjetipje - Anthocharis cardamines (man), Oranjetipje Anthocharis cardamines (vrouw) (Foto Violet Middelman/Remco Vos)
Net buiten de vlinderroute zagen we een vrouwtje Oranjetipje vliegen. Ze ging op de enige Pinksterbloem in de buurt zitten en vloog na korte tijd weer weg. Check: eitje!
Omdat het eitje vers van de leg was had het nog geen oranje kleur, die volgt pas na een dag of zo. Nu was het nog een maagdelijk wit eitje.
Eitje Oranjetipje - Anthocharis cardamines (Foto Remco Vos)
Tot slot bezochten we het Monnikenbos. Hier viel het ons op dat het leuke terreintje, met drassige gedeeltes en jonge heide, nu echt begint vol te groeien met jonge berkjes. Zoals er op De Paltz teveel beheer lijkt plaats te vinden, lijkt het bij het Monnikenbos te weinig beheer te zijn. Zonde. We gaan maar weer eens in de pen klimmen om beheerders attent te maken op de eventuele gevolgen.
Berkjes Monnikenbos (Foto Violet Middelman)
Zagen we dan helemaal niets bij het Monnikenbos? Ja natuurlijk wel! Verschillende soorten dagvlinders, een enkele Zandhagedis, maar daar hield het wel zo’n beetje mee op. En een mooie Zanglijster die met bruut geweld een slakkenhuisje aan het stuk meppen was. Een echte smidse, er lagen nog veel meer stukgeslagen slakkenhuisjes op die plek.
Smidse Zanglijster - Turdus philomelos (Foto Remco Vos)
Na de inventarisaties overdag stond er ook nog een nachtvlinderinventarisatie op de planning.
Deze avond streken we neer in het Soesterveen. Het was een mooie avond. Er kwam niets spectaculairs voorbij, maar de Eikentandvlinder - Peridea anceps mocht er best wel zijn. Ook een andere soort tandvlinder kwam op ons licht, de Maantandvlinder - Drymonia ruficornis.
Eikentandvlinder - Peridea anceps & Maantandvlinder - Drymonia ruficornis (Foto Violet Middelman / Remco Vos)
Op zondagmiddag bezochten we de Stulp, doelsoorten waren de Heideringelrups - Malacosoma castrensis, de Bruine metaalvlinder - Rhagades pruni en de Pluimzakdrager - Ptilocephala plumifera. Het was even goed zoeken, maar uiteindelijk vonden we dan toch meerdere (jonge) nesten van de Heideringelrups. Wat een gefriemel van rupsjes zeg!
Heideringelrups - Malacosoma castrensis (foto Remco Vos)
Er vloog weinig rond, een paar microotjes en overal fladderden Gewone heispanners - Ematurga atomaria. Maar dat was het dan ook wel zo’n beetje.
Remco en ik zochten allebei los van elkaar, en waren elkaar helemaal uit het oog verloren. Dat gebeurt ook wel makkelijk met al dat reliëf in het terrein. Lang leve het mobiele tijdperk: Remco belde me dat ik moest komen, en ik zag verderop een driftig zwaaiende Remco op een heuvel staan.
Hij had een prachtige dame Nachtpauwoog - Saturnia pavonia ‘aan de haak geslagen’.
Ook al is de officiële naam de Kleine nachtpauwoog, het is toch een behoorlijke lap vlinder die in zo’n heidestruikje hangt hoor! En om te kwijlen zo mooi!!!
Nachtpauwoog - Saturnia pavonia (foto Remco Vos)
We verlieten het heidegebied en liepen over het brede zandpad richting het Gentianenven. Onderweg hadden we regelmatig contact met wandelaars die zich afvroegen wat we aan het doen waren. Altijd leuk!
Er zullen weinig tot geen mensen zijn geweest die de Veldkrekels die dag op De Stulp hebben gezien. Misschien hebben de mensen ze wel gehoord, maar dan zullen nog de meesten niet weten dat dat mooie, zomerse vakantiegeluid op De Stulp door de Veldkrekels wordt gemaakt.
Filmpje geluid Veldkrekel (Opname Violet Middelman)
Als je weet hoe hun holletjes er uit zien, en je met veel geduld heel stil vlak voor zo’n holletje blijft zitten, dan heb je de kans dat ze uiteindelijk weer voorzichtig uit hun holletje tevoorschijn komen.
En als je dan zelf ook nog voorzichtig beweegt kan je ze heel mooi bekijken.
Je hoeft hiervoor overigens niet van de paden af (is ook niet toegestaan), de holletjes bevinden zich vlak naast de paden.
Veldkrekel - Gryllus campestris (foto Violet Middelman)
Sommige mensen die voorbij liepen vroegen wat we aan het doen waren. We legden uit dat we vlinders inventariseerden. Het zijn eigenlijk altijd leuke gesprekken, mensen die met vragen komen of zelf dingen vertellen.
Na een paar gesprekjes liepen we weer verder over een smal, druk bewandeld, paadje. Vanuit mijn ooghoek zag ik iets, stopte en deed een pas naar achteren. Zag ik dat nou goed? Ja hoor, er hing een vlindertje in de hei. Tientallen mensen waren er pal langs gelopen, hadden het vlindertje niet gezien, en het vlindertje was ondanks alle langslopende benen gewoon blijven zitten. Het was een prachtig nachtvlindertje, het Roodbont heide-uiltje - Anarta myrtilli.
Roodbont heide-uiltje- Anarta myrtilli (Foto Remco Vos)
We namen ‘de korte route’ naar de auto, maar wilden nog wel even speuren naar rupsen van de Bruine metaalvlinder - Rhagades pruni. Nou, dat viel nog niet mee, wat waren ze nog klein zeg! Maar goed, we hebben ze wel gevonden!
De Bruine metaalvlinder stond een paar jaar geleden nog als zeldzaam in de boeken, maar staat momenteel als ‘vrij algemeen’ op de site van de Vlinderstichting. We denken zelf dat ie ‘plaatselijk algemeen’ is, als de soort een goed gebied heeft, dan doet ie het goed.