.JPG?etag=%2238359-54fa212c%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=267%2B200&extract=0%2B0%2B207%2B155&quality=85)
Vlinders Eemland
Paltz 2024, een jaartje in nachtvlindervlucht
31 december 2024, door Violet Middelman & Remco Vos
Landgoed de Paltz van het Utrechts Landschap is ook een van de gebieden waar wij (nacht)vlinderinventarisaties doen. Met ons laken staan wij dan vaak aan de rand boven de oude zandafgravingen overdags lopen wij door het gebied. Zeker als wij in de avond aan komen is het er vaak schitterend zo vlak voor zonsondergang.
Ondergaande zon (Foto Remco Vos)
Op 11 mei gingen we in de middag een rondje lopen over de Paltz. Het leuke van deze tijd is dat er van alles wat te vinden is, zowel rupsen, imago’s, mijnen, zakdragers als kokertjes.
Zo vonden we op wegedoorn (Rhamnus cathartica) enkele rupsjes van de sporkehoutspanner (Philereme vetulata), en op eik (Quercus) die van de eikenvoorjaarsuil (Orthosia miniosa). Al rustend op een boom vonden we het imago van een Fruitdwergbladroller (Pammene argyrana) en met ons net konden we een melkwitte zomervlinder (Jodis lactearia) vangen, om deze na de foto weer los te laten. De gewone zakdrager (Psyche casta) was natuurlijk ook van de partij, waar we enkele zakjes van vonden.
Op de meidoorns in het gebied vinden we al enkele jaren de mooie kokers van de vrij algemene fruitboomkokermot. De rupsjes zitten in de kokertjes en kruipen door een gaatje in het blad en vreten van het bladmoes, hierdoor ontstaan duidelijke vlekmijnen op het blad. De koker zit (vaak) aan de onderzijde van het blad, maar door de aan de bovenzijde van het blad zichtbare vlekken kun je de kokers redelijk makkelijk ontdekken. Soms zitten de kokers ook in de oksels van de takken.
Koker van de fruitboomkokermot - Coleophora hemerobiella (foto Remco Vos)
Aan het eind van het rondje op de Paltz liepen we nog een veldje op want vanaf het pad leek er iets groots te zitten op een plukje gras. Dichterbij gekomen bleek het een lindepijlstaart te zijn. Een vrouwtje, want ze was druk bezig met het afzetten van eitjes. Een soort die we hier nog niet eerder gezien hadden en natuurlijk prachtig om te zien hoe de eitjes afgezet worden.
Imago van de lindepijlstaart - Mimas tiliae, vrouwtje (foto Remco Vos)
Het vrouwtje was aardig afgesleten/afgevlogen, maar ze was waarschijnlijk met één van haar laatste taken bezig; het afzetten van eitjes.
Ei afzettend vrouwtje van de lindepijlstaart - Mimas tiliae (foto Remco Vos)
Heel mooi om het eitje te zien dat uit het achterlijf van het vrouwtje komt.
Ei afzettend vrouwtje van de lindepijlstaart - Mimas tiliae (foto Remco Vos)
Eitjes van de lindepijlstaart - Mimas tiliae (foto Remco Vos)
Op 27 juli was het (pas) de eerste keer dit jaar dat we met onze opstelling op de Paltz stonden, het was een mooie avond met bijna 100 soorten. Enkele soorten die we deze avonds zagen waren de gele snuituil (Paracolax tristalis), schaaruil (Hada plebeja), en meer dan 75 exemplaren van de pinokkiomot (Synaphe punctalis). Dit zijn soorten die we hier elk jaar wel treffen.
Enkele jaren terug, in 2020, hebben we de rode driehoekbladroller (Acleris holmiana) hier al eens eerder gezien en deze avond zat er één exemplaar op het laken. Een week hiervoor zagen we deze soort ook op de Stompert. Een soort die we hier nog niet eerder hadden gezien was de weegbreestelmot, deze hebben we wel meermaals op de voormalige vliegbasis Soesterberg gezien en eenmaal in onze tuin.
Imago van de weegbreestelmot - Aspilapteryx tringipennella (foto Remco Vos)
De eerste vlinder die op 11 augustus op het laken kwam zitten was een roodbont-heide-uiltje, een soort die wij hier in 2013 voor het laatst gezien hadden. Zou dat komen omdat er weer wat meer heidestruiken in het gebied staan?
Een andere soort die we hier nog niet eerder hadden gezien was de schedeldrager (Craniophora ligustri). In de meeste andere gebieden waar we in Eemland inventariseren, hadden we deze al soort wel gezien, maar de laatste keer was twee jaar geleden, en we zien deze soort niet elk jaar.
Imago van het roodbont heide-uiltje - Anarta myrtilli (foto Remco Vos)
Eerder in het jaar hadden we al twee soorten spitskopmotten op het laken, de eikenspitskopmot (Ypsolopha alpella) een vrij algemene soort, die wij in onze omgeving jaarlijks wel in één of meerdere gebieden aantreffen. Voor de Paltz was het de tweede keer. Op 11 augustus kwamen er twee soorten van deze familie op het laken zitten, de witvlekspitskopmot (Ypsolopha parenthesella) en de grijze spitskopmot (Ypsolopha horridella) Beide soorten zagen we voor het eerst in dit gebied. De witvlekspitskopmot is een algemeen voorkomende soort, de grijze spitskopmot daarentegen is vermoedelijk en (vrij) zeldzame soort in de Provincie Utrecht, In het noorden van het land wordt hij meer gezien. Vorig jaar hebben we deze soort op een andere locatie ook al eens op het laken gehad. Voor zover wij terug kunnen zoeken is er in de provincie Utrecht daarvoor twee eerdere waarneming, en dat was in 1864 in de omgeving van Amersfoort(1) en in 2012 bij Rhenen(2). Dit is sinds lange tijd dus binnen één jaar de tweede waarneming van deze soort in onze omgeving.
Imago van de grijze spitskopmot - Ypsolopha horridella (foto Remco Vos)
In 2024 zagen we op de Landgoed de Paltz 177 soorten nachtvlinders, minder dan afgelopen jaren, maar dit jaar hebben we maar tweemaal met de lichtopstelling in dit gebied gestaan. Inmiddels hebben wij in dit gebied, sinds 2011, net iets meer dan 570 soorten nachtvlinders gezien.
We danken het Utrechts Landschap voor het verstrekken van de vergunning zodat we deze inventarisaties in het gebied konden doen.
Imago van de rode driehoekbladroller - Acleris holmiana (foto Remco Vos)
Geraadpleegde bronnen o.a.