Rupsen en vlinders in de regen op De Stompert

31 mei 2105, door Violet Middelman

Ook vandaag zat het weer niet mee, er stond een stevige wind en viel er regelmatig wat miezerregen. Ondanks dat 2 van de 3 werkgroepleden die mee zouden gaan zich hadden afgemeld i.v.m. de grote kans op regen, besloten we toch op pad te gaan. Samen met Corry liepen we aan het begin van de middag de Stompert op. Zo’n beetje de laatste kans om een Nachtpauwoog als imago te zien, maar of dat ook zou gaan lukken???

Op de parkeerplaats vonden we al een en ander aan beestjes: rupsen van de Knopzakdrager (die een mooi zakje om zijn lijfje bouwt) en de rups van een spikkelspanner. De Knopzakdrager is een zeldzame micro-nachtvlinder die zich voedt met algen. Het is echt een soort van de oostelijke zandgronden. Op de betonnen paaltjes waar ze in Soest altijd op zitten vallen ze amper op, al zagen we vandaag ook een exemplaar dat zich wel extra mooi had aangekleed met korstmossen.

Knopzakdrager – Bacotia claustrella (foto Violet Middelman)

De wind deed de takjes van de Struikheide af en toe flink bewegen. Het leek alsof er iets op het topje van een takje zat, maar dat was pas goed te zien toen de wind even ging liggen. Ja hoor, er zat een klein vlindertje op. Behoorlijk zwart van kleur, zonder zichtbare tekening. Zoveel van dat soort micro’s zijn er niet. Het kon een Houtskoolmot zijn, die hadden we er al eerder gezien. Maar, dat is wel een zeer zeldzame soort… Thuis gekomen konden we het nakijken, en ja hoor, het was een Houtskoolmot. Deze soort wordt alleen op de Veluwe én in Soest gezien! Een mooie waarneming dus.

Houtskoolmot - Lypusa maurella (foto Remco Vos)

Even later zagen we her en der rupsen van de Bruine metaalvlinder op de Struikheide. Na een paar slechte jaren lijkt deze soort zich nu weer te herstellen. De vlinders van de Bruine metaalvlinder hebben geen roltong waarmee ze nectar kunnen opnemen, met andere woorden, ze kunnen niet eten in hun volwassen stadium en leven dus maar een paar dagen als vlinder.

Bruine metaalvlinder - Rhagades pruni (foto Remco Vos)

Onze zoektocht naar de Nachtpauwoog ging verder. Het lukte, maar toch ook weer niet: we kwamen tientallen rupsjes van de Nachtpauwoog tegen. Een bevestiging dat de soort hier nog steeds zit, maar we misten de vlinder zelf nog steeds dit jaar, ondanks de vele uren zoeken…

De rupsen van de Nachtpauwoog beginnen als kleine, zwarte rupsjes. Als ze genoeg gevreten hebben gaan ze vervellen, waarmee ze een ander uiterlijk krijgen: zwart met geel. Uiteindelijk zijn het grote, knalgroene rupsen met gele of oranje ‘wratten’. De kleine zwarte rupsjes hebben we vandaag gezien..

Nachtpauwoog – Saturnia pavonia, in verschillende stadia (foto Violet Middelman/Remco Vos)

Iets verderop vonden we meerdere rupsen van de Eikenvoorjaarsuil, en niet heel algemene soort. In het begin van hun leven zitten de rupsjes gezellig samen in een spinselnest, maar naarmate ze groeien gaan ze steeds meer hun eigen gang.

Eikenvoorjaarsuil – Orthosia miniosa (foto Violet Middelman)

Ondanks de regen vloog er toch ook nog af en toe een nachtvlinder rond, of zat verscholen in de begroeiing. Onze vlindernetten kwamen hierbij goed van pas. Nadat we ze in het net hadden gevangen zetten we ze voorzichtig over in een potje zodat we ze goed konden bekijken. We vingen o.a. een Berkeneenstaart, een mooie vlinder met een specifieke vleugelvorm.

Berkeneenstaart - Drepana falcataria (foto Remco Vos)

Vrijwel aan het eind van de inventarisatie kwam er een groep van zo’n 15 à 20 kinderen (met allochtone afkomst) op ons af. Vol enthousiasme vroegen ze ons wat voor beestjes we vingen. Aangezien Remco nog een paar vlindertjes in potjes had kon hij ze wat laten zien, ze vonden het prachtig. Toen Remco vroeg hoeveel vlinders er in Nederland voorkomen kwamen er verschillende reacties, waaronder die van een jongetje die op 94,3 uitkwam ;-) Er waren 4 mannen die de groep kinderen begeleidde, ze waren van een kick/thaiboksgroep en ondernamen verschillende dingen met de kinderen. Supermooi initiatief!

Eén van de vlindertjes die we konden laten zien was de Kleine wortelhoutspanner, ze vonden hem erg mooi.

Kleine wortelhoutspanner - Electrophaes corylata (foto Remco Vos)

De inventarisatie zat er wel zo’n beetje op en de regen begon ook meer gestaag te vallen. Opeens riep Corry ‘O, o, o, hier, hier!’. Er hing een dode Nachtpauwoog in de Struikheide, zonder kop en de rechter voorvleugel was er al half af. Maar toch, het was een imago Nachtpauwoog!

De vraag was of het een mannetje of een vrouwtje Nachtpauwoog was, en of er dus eventueel eitjes onder de vlinder te zien waren. Na het verwijderen van het vlinderlijkje bleken er inderdaad eitjes onder de vlinder te zitten, en niet zo weinig ook!

De inventarisatie was volledig geslaagd

Nachtpauwoog - Saturnia pavonia (imago) (foto Corry Heus)

Het was overduidelijk een dode vlinder : ook al was ‘ie nog zo mooi om te zien, er zat geen leven meer in en geen kop meer op. Prachtig om te zien, maar zouden er eitjes onder zitten. We haalden het levenloze lichaampje weg en troffen daaronder tientallen eitjes aan.

Nachtpauwoog - Saturnia pavonia  (ei) (foto Remco Vos)

Zie voor meer foto’s:

Corry Heus

Violet Middelman & Remco Vos

Violet speurt paaltje af (foto Remco Vos)