De bruine winterjuffer voelt zich hier thuis

07 april 2014, door Dick Nagelhout

Eind zeventiger jaren was volgens de Veldgids Libellen de populatie bruine winterjuffers in Nederland drastisch afgenomen en kwam de soort alleen nog voor in Zuidoost-Brabant. Sindsdien trad herstel in en is de soort weer van de Rode Lijst af. Nu kunnen we ook in de heidegebieden van Eemland deze winterjuffers aantreffen.

Ze zijn in de herfst vaak te zien op een witachtige ondergrond zoals berkenbomen en dode takken. Daar richten ze zich op de zon om warm te blijven voordat ze zich, als het koud wordt, dieper in de vegetatie terugtrekken.

Zonnende bruine winterjuffer - foto: Dick Nagelhout

Waarom winterjuffer? Deze juffer is een van de twee libellen die overwintert als imago. De overige juffers en libellen overwinteren (1 tot wel 5 jaar) als larve in het water. De andere stoere overwinteraar is de (ook bruine) noordse winterjuffer die – inderdaad – alleen hier en daar in het noorden van het land voorkomt, met name in Drenthe en Overijssel.

Bij natuurfotografen is de bruine winterjuffer geliefd omdat iedereen hem of haar nog wel eens op een mooie winterdag wil fotograferen wanneer ze berijpt aan een rietstengel hangt. Ons is dat nog niet gelukt.

Bruine winterjuffer legt eieren - foto: Dick Nagelhout

Dit voorjaar troffen we weer grote aantallen bruine winterjuffers aan rond Soest en Baarn.

Tot nu toe was het idee dat ze hier de winter doorbrengen en dan in het voorjaar allemaal op trek gaan naar de laaglandmoerassen van Utrecht om daar te paren en eieren te leggen. Uit de larven zouden dan juffers tevoorschijn komen die naar onze regio zouden komen om te overwinteren.

Eind maart waren we bij het zgn Gentianenven op De Stulp en daar zagen we dat nog niet alle bruine winterjuffers vertrokken waren. Jelly vertelde dat de vegetatie hier minder geschikt is om eieren te leggen. Er liggen weinig plantenstengels plat op het water. Eieren leggen doen ze namelijk zo: Man en vrouw balanceren op een platliggende stengel. De man houdt de vrouw stevig vast (anders zou ze nog even met een ander kunnen paren!) en trekt haar voort waarbij de vrouw de eieren legt.

Jelly had de procedure nog niet uitgelegd of we waren getuige van de strijd om een goede plek om eieren te leggen.

Scheer je weg! - foto: Dick Nagelhout

Uiteindelijk is het goed gekomen en kunnen we nu wachten op - in ieder geval enkele - bruine winterjuffers ‘uit eigen ven’.

De vrede getekend - foto: Dick Nagelhout