Het kan verkeren

12 en 13 juni 2020, door Violet Middelman & Remco Vos

We hadden de vrijdag- en zaterdagavond gepland om nachtvlinders te inventariseren. De temperaturen overdag lagen tussen de 25 en 30 graden, in de nachten zou het niet verder afkoelen dan zo’n 16 graden. Heerlijk zwoele avonden, dat beloofde wat!

Het kan verkeren.

Vrijdagavond verbleven we aan de Wieksloterweg, aan de rand van Soest.

Rond 23:40 uur zei ik tegen Remco dat het onheilspellend aanvoelde en we naar huis moesten gaan. Nou, nog geen 5 minuten daarna kregen we een wolkbreuk over ons heen. Dat was een kort avondje, en vooral heel erg nat!

Maar in een uurtje tijd toch zo’n 35 soorten nachtvlinders gezien, waarvan 2 nieuwe soorten voor ons in NL. Het had een avond kunnen worden met heel voor soorten, maar helaas bleef het hier dus bij. Eén van de nieuwe soorten voor ons was de Bruine sikkeluil - Laspeyria flexula. Eerder hadden we deze soort al wel in het buitenland gezien, maar nog niet in Nederland. Dit was tot enkele jaren terug een zeldzame verschijning in Nederland, maar is met een grote opmars bezig. De rupsen van deze soort leeft van diverse soorten korstmossen op naald- en loofbomen en uit onderzoek is ook gebleken dat deze soort algen eet. 

Bruine sikkeluil - Laspeyria flexula  (foto Remco Vos)

Op het laken kwamen ook enkele soorten uit de familie van de grasmotten (Crambidae), de Maïsboorder - Ostrinia nubilalis en de tweede nieuwe soort voor ons, de Donkere coronamot - Anania perlucidalis. De laatste soort is op dit moment wel heel toepasselijk. Helaas hebben we er  maar 1 foto van kunnen maken, daarna was 'ie gevlogen..

Maïsboorder - Ostrinia nubilalis & Donkere coronamot - Anania perlucidalis (foto Remco Vos)

Op zaterdagavond stonden we met ons laken ergens in Baarn. Gelukkig lieten regen, wind en onweer ons nu met rust. Al leken de lampen nog wel wat last te hebben van het vocht van gisteravond, de kist met spullen was ook wat nat geworden. We hadden deze avond op twee plekken een laken neergezet. Na een korte tijd hield helaas bij een van de 2 lakens de lamp er

mee op. Ook na het vervangen van de lamp en houder bleef het donker. Gelukkig bleven de lampen bij het andere laken wel branden. Al snel kwamen de vlindertjes op het licht af.

Altijd leuk om te zien is het prachtig getekende Rozenblaadje - Miltochrista miniata, dit was onze eerste van het jaar van deze soort.

Rozenblaadje - Miltochrista miniata  (foto Violet Middelman)

Opeens hoorden we harde muziek, die zelfs het geluid van de generator overstemde. We hadden geen idee waar dat vandaan kwam, maar de volgende dag lazen we dat er in een park in Baarn een illegaal 'Corona'feestje gehouden werd, welke door de politie beëindigd was.

Ons legale vlinderfeestje ging wel lekker door, steeds meer soorten kwamen op het laken zitten. Onder andere diverse soorten grasmotten en bladrollers lieten zich zien en bijvoorbeeld ook een Elfenbankjesmot - Morophaga choragella en een ander klein vlindertje de Zwamboorder - Crassa unitella. Van beide soorten leven de rupsen in houtzwammen, zoals het Elfenbankje.

Elfenbankjesmot - Morophaga choragella (foto Remco Vos)

Ook hier zagen we weer de Bruine sikkeluil - Laspeyria flexula. Zo hebben we deze soort nog nooit eerder gezien in onze omgeving, zo zie je 'm twee avonden achter elkaar. Er kwamen ook diverse soorten snuituilen op het laken zitten, zoals de Bruine snuituil - Hypena proboscidalis, Boogsnuituil - Herminia grisealis en Baardsnuituil - Pechipogo strigilata. De laatste is een zeldzame soort, en ook deze wordt steeds vaker gezien.

Baardsnuituil - Pechipogo strigilata (foto Remco Vos)

Waarschijnlijk ziet iedereen weleens van die zakjes, van grassen of blaadjes, op de bomen of paaltjes zitten. Vaak is dat van de Sigaarzakdrager - Taleporia tubulosa of de Gewone zakdrager - Psyche casta. Minder vaak zie je de imago’s van deze soorten vliegen, deze avond hadden wij beide soorten op het laken zitten.

Gewone zakdrager - Psyche casta & Sigaarzakdrager - Taleporia tubulosa (foto Remco Vos)

Een grote familie binnen de nachtvlinders zijn de Uilen (Noctuidae), binnen deze groep is ook een grote verscheidenheid in vormen en kleuren. Deze avond zagen we drie soorten die gemeen hebben dat ze allen een ‘uil’ zijn en ‘marmer’ in hun naam dragen. Maar verder zijn ze heel verschillend qua vorm en kleur.

Zo kwam de vrij forse grijs/bruin gekleurde Marmeruil - Polia nebulosa op het laken zitten, dit is een vrij zeldzame soort die lokaal voorkomt in de duinen en op de zandgronden in de binnenlanden.

Marmeruil - Polia nebulosa (foto Remco Vos)

De tweede ‘marmer’soort is heel algemeen en later in het seizoen zitten er vaak tientallen exemplaren op het laken, het is de Donkere marmeruil - Deltote pygarga.

Donkere marmeruil - Deltote pygarga (foto Remco Vos)

De derde is een mooi bruin, wit en lichtroze gekleurde Gemarmerd heide-uiltje - Elaphria venustula. De waardplanten van deze soort diverse kruidachtige en houtachtige gewassen, zoals brem, struikheide, tormentil en vijfvingerkruid.  Qua formaat en houding denk je bij soort eerder aan een soort bladroller.

Deze soort hadden we hier nog niet eerder gezien en eigenlijk ook helemaal niet verwacht, in de omgeving is namelijk voor zover wij weten geen brem of heide te vinden. Als deze uit de buurt komt leven de rupsjes mogelijk op de andere waardplanten of deze komt van verder weg.

Gemarmerd heide-uiltje - Elaphria venustula (foto Remco Vos)

Een soort die wij in onze omgeving niet veel gezien hebben is de Gevlekte zomervlinder - Comibaena bajularia. Afgelopen week hadden we deze al eens overdag op een heideterrein in Soest gezien en deze avond zaten er negen (!) op het laken. De rupsjes van deze soort zijn geweldig, ze zijn heel goed gecamoufleerd doordat ze allerlei stukjes blad op hun lijf plakken. Kijk voor een aantal mooie foto’s hiervan op lepiforum.de.

Gevlekte zomervlinder - Comibaena bajularia (foto Remco Vos)

De eerste avond hadden we, ondanks dat we maar een uurtje de lamp aan hadden, zo’n 35 soorten. De tweede avond zijn we zo rond de 75 soorten uitgekomen.

De ‘toppers’ van deze avond waren de Groene eikenbladroller - Tortrix viridana (zo'n 75 stuks) en de Gevlamde bladroller - Archips xylosteana (zo’n 50 stuks). Op onderstaande foto worden ze vergezeld door een Kersenbladroller - Pandemis cerasana.

Groene eikenbladroller - Tortrix viridana, Gevlamde bladroller - Archips xylosteana en Kersenbladroller - Pandemis cerasana. (foto Remco Vos)

Geraadpleegde bronnen o.a.

http://www.microvlinders.nl/

https://www.vlinderstichting.nl/vlinders

http://www.lepiforum.de/lepiwiki.pl

We hadden ook nog enkele meikevers op het laken die niet wisten dat het al half juni was.

Gewone meikever - Melolontha melolontha (foto Remco Vos)