Spannend telefoontje op De Stompert

9 augustus 2014, door Violet Middelman

Onze vlinderinventarisatie op de Stompert ging zonnig van start, maar er waren nog maar weinig vlinders te zien. Terwijl we aan het speuren waren werd ik opgeschrikt door m’n telefoon die ging. Eén van onze werkgroepleden loopt liever hard dan dat hij met ons naar vlinders gaat speuren, maar tijdens het hardlopen ziet hij soms de leukste dingen, zoals nu! Daarover verderop meer.

De dag begon met stevige regenbuien, maar toen we om 10.00 uur van start gingen met de inventarisatie was de regen verdwenen en liet de zon zich van haar beste kant zien. De vele, pittige regenbuien van de laatste dagen hadden er voor gezorgd dat veel vlinders het loodje hebben gelegd. Er vloog dus maar weinig rond. We waren al blij toen we een Bont zandoogje zagen vliegen. Dick dook met zijn camera de hei in om de vlinder op de foto te zetten, maar werd afgeleid door een kleiner vlindertje. Het was de Kommavlinder, een zeldzaam dagvlindertje dat in Soest een aantal populaties heeft.

Kommavlinder - Hesperia comma (foto Violet Middelman)

We noteren de meeste waarnemingen, ook van de algemene soorten, maar altijd fijn als je een bijzondere soort meerdere jaren in een bepaald gebied ziet. Dat is één van de doelen van het inventariseren: blijft een soort stabiel, of gaat ie juist voor- of achteruit in aantal?

Dat doen we met de vlinders, maar we proberen bijvoorbeeld ook de libellen mee te nemen. En in tegenstelling tot de vlinders, vlogen er wel aardig wat libellen rond. Ze hebben toch wat minder te lijden van regen dan vlinders. We zagen heidelibellen, maar welke? De verschillen tussen de soorten heidelibellen zijn heel verfijnd. Klik hier voor het prachtige, leerzame en humoristische bericht van Dick Nagelhout.

Een makkelijkere soort is de Paardenbijter, een vrij forse libel die naast patrouillevluchten en jachtvluchten regelmatig lekker relaxed aan een tak of blad gaat hangen.

Paardenbijter - Aeshna mixta (foto Dick Nagelhout)

Na een uurtje speuren hadden we, ondanks de vele ogen, nog niet veel gezien. Vanuit mijn broekzak klonk een deuntje: ik werd gebeld. Het was ons fanatiek hardlopende werkgroeplid, Jaap, met spannend nieuws. Hij had tijdens het hardlopen een Argusvlinder gezien. Dat was goed nieuws, en uitgerekend in het Argusvlinder-tel-weekeind van de Vlinderstichting!

Dit tel-weekeind is speciaal ingesteld om te kijken waar de Argusvlinder nog wel en niet wordt gezien, want deze soort gaat in een schrikbarend tempo achteruit. Soest is wat dat betreft zeer interessant: het ligt op de grens van zand- en kleigronden. Op de zandgronden is de Argusvlinder vrijwel uitgestorven, maar op de kleigronden lijkt ie het nog aardig te doen. Deze waarneming is één van de (zeer) weinige van de Argusvlinder in Soest. Klik hier voor meer info over de Argusvlinder.

Argusvlinder - Lasiommata megera (foto Remco Vos)

Op de Stompert, een paar kilometer verwijderd van de Argusvlinder van Jaap, waren we wel een klein beetje jaloers, maar vooral trots en blij dat hij de soort had gezien, en ook nog op foto had vast kunnen leggen.

Na dit goede nieuws gingen we al snel weer over op de orde van de dag: speuren. Naarmate het zonnetje langer scheen durfden de vlinders zich ook wat meer te laten zien. Een klein maar mooi gekleurd vlindertje zat op een bramenblad te zonnen. Het leek op een Purpermotje, maar de achtervleugels waren niet zichtbaar, en dan zou het eventueel ook het sterk gelijkende Muntvlindertje zijn. Zowel wat betreft locatie/habitat als kleur/tekening vonden we het een Purpermot, maar voor bevestiging wilden we toch de achtervleugels even zien. Daar zit namelijk het meest duidelijke kenmerk: het Muntvlindertje heeft daar geen gele vlek op zitten, het Purpermotje wel. Het vlindertje spreidde keurig de vleugels wijd uit, en ja hoor, het was inderdaad een Purpermot.

Purpermot - Pyrausta purpuralis (foto Violet Middelman)

Waar we nu liepen was er minder bloeiende heide, maar waren er wel andere bloeiende planten in de berm.

We zagen veel grasmotjes, die we links lieten vliegen, maar ook een paar macro’s die we wel de moeite waard vonden om er achter aan te rennen. Ja, te rennen, want ze wilden niet mooi poseren voor een foto. En juist bij deze soort is het belangrijk om de goed op de kiek te krijgen. Het ging hier om de Streepblokspanner en/of de Sint-janskruidblokspanner, twee soorten die zeer sterk op elkaar lijken.

Remco & Violet met vlindernet (foto Monique van Buuren)

Het verschil tussen de één en de ander zit hem in o.a. de hoek die het dwarsbandje in het wortelveld heeft. Bij de Streepblokspanner is dat een hoek van 90 graden, bij de Sint-janskruidblokspanner een hoek van minder dan 90 graden. We zijn vooralsnog aan het oefenen om de soorten van elkaar te kunnen onderscheiden, en dat moet ook wel, want beide soorten komen in Eemland voor.

Sint-janskruidblokspanner - Aplocera efformata & Streepblokspanner - Aplocera plagiata, vergelijk (foto Violet Middelman)

Zie voor meer foto’s:

Monique van Buuren

Dick Nagelhout

Remco Vos en Violet Middelman