2014-07-19 Blauwtjes en lieveheersbeestjes bij het Monnikenbos


Blauwtjes en lieveheersbeestjes bij het Monnikenbos

19 juli 2014, door Violet Middelman


Een inventarisatie op een tropische dag leverde mooie soorten op. Onze kennis over de verschillende soorten blauwtjes werd beproefd en we mochten getuige zijn van zeer intieme bezigheden van verschillende soorten. Het was warm, om niet te zeggen heet, maar het was zeker de moeite waard!


Het zou een tropische dag worden met een voorspelling van zo’n 33° C. Dat is wel erg heet om achter vlinders aan te rennen, dus we besloten om al vroeg te beginnen: om 8:00 uur gingen we van start. Het was al 23° C, dat beloofde nog wat voor de rest van de dag.

Op weg naar het heideveldje van het Monnikenbos was er al genoeg te zien in de berm en op een akker vol met onkruid (prachtige teunisbloemen, distels en nog veel meer leuks voor vlinders). Dick had als ‘doel van de dag’ om een Heideblauwtje te vinden. Het duurde niet lang voordat we er eentje zagen.

Heideblauwtje - Plebejus argus (foto: Remco Vos)


Verschillende soorten blauwtjes lijken behoorlijk op elkaar, je moet maar net weten waar je op moet letten om de soorten uit elkaar te kunnen houden. Zo lijken het Icarusblauwtje en het Bruin blauwtje aardig op het Heideblauwtje én op elkaar.

De onderkant van de vleugels is vaak het belangrijkste deel om te bekijken, het is ook de kant die je het meest te zien krijgt. Onderzoek o.a. de verschillen in het stippenpatroon. Ook de franje kan een belangrijk hulpmiddel zijn.

Het Icarusblauwtje heeft 2 zwarte vlekken die bij de andere 2 soorten ontbreken, de zogenoemde wortelvlekken.

Icarusblauwtje - Polyommatus icarus (foto: Violet Middelman)


Naast de verschillende blauwtjes zochten we natuurlijk ook naar andere vlinders en insecten. Zo werd al vrij snel de Heivlinder opgemerkt, een dagvlinder met een geweldige camouflage. Er vlogen er een aantal van rond, maar lang niet zoveel als van de Gewone heispanner (een nachtvlinder) of het Bruin zandoogje (dagvlinder) die met tientallen exemplaren boven de heide vlogen. Later op de dag zouden we ook nog het Bruin blauwtje tegen komen, maar voor het vergelijk van de 3 soorten hier alvast een foto. Het Bruin blauwtje onderscheidt zich van het Icarusblauwtje en het Heideblauwtje door de franje die geblokt lijkt.


Bruin blauwtje – Aricia agestis (foto: Violet Middelman)


We verlieten het heideveld en liepen terug richting de voormalige zandafgraving. Nu is het zo dat we altijd speuren, zelfs al lopen we langs een berm met voornamelijk brandnetel. Je weet namelijk maar nooit wat je tegen kan komen. En vaak met resultaat!


Bermtoerisme (foto: Violet Middelman)


Het ziet er misschien een beetje vreemd uit, zo’n groepje mensen dat de brandnetels afspeurt, maar de mensen die langs ons zijn gekomen hebben geen idee wat voor moois ze hebben gemist! We mochten genieten van de paring van Slakrupsen. Deze nachtvlinders danken hun naam aan de vorm van de rups: de rups heeft eigenlijk geen pootjes en beweegt zich, net als een slak, voort over een dun laagje slijm. De rupsen zie je vaker dan de vlindertjes, en een paring zie je zelden. We vonden vooral bijzonder dat het mannetje aan het vrouwtje hing tijdens de paring, de verbinding tussen beide genitaliën is dus sterk genoeg om het mannetje te kunnen dragen.

(parende) Slakrupsen - Apoda limacodes (foto Violet Middelman)


Na deze mooie waarneming liepen we al speurend verder langs de berm. Er was een gedeelte waar veel Zeepkruid stond. Daarop zaten meerdere lieveheersbeestjes. Ze waren beweeglijk en klein, wat het niet makkelijk maakte om ze fatsoenlijk op de foto te krijgen. Thuis hebben we de website Stippen.nl geraadpleegd en kwamen we uit op 24-stippelige lieveheersbeestjes. Een zeldzame soort, maar ja, ze zijn ook wel erg klein, dus wie let daar op?

24-stippelig lieveheersbeestje - Subcoccinella vigintiquatuorpunctata (foto Remco Vos)


Bij de voormalige zandafgraving zagen we weer tientallen rupsen van de Sint Jacobsvlinder op het Jakobs kruiskruid zitten. Peter hoopte het ‘neefje’ van de Sint Jacobsvlinder te zien, de Sint Jansvlinder. We zagen talloze vlinders, waarvan de meerderheid het Bruin zandoogje betrof.

Het kostte ons aardig wat zweetdruppels om de verschillende blauwtjes op de foto te krijgen. De temperatuur was intussen opgelopen naar zo’n 28° C, en om dan in de palle zon achter vlinders aan te rennen is niet echt fijn. Maar ja, je moet er wat voor over hebben hè?!

Heel wat relaxter waren de lieveheersbeestjes, al waren ook zij behoorlijk bewegelijk. Zelfs een parend stelletje Hiërogliefenlieveheersbeestjes bleef maar niet stil zitten. Het was trouwens een leuk stelletje: een ‘normale vorm’ vrouw met een ‘melanistische vorm’ man op haar rug.


Hiërogliefenlieveheersbeestje- Coccinella hieroglyphica (foto: Violet Middelman)


Nadat we dit verliefde stelletje bruut hadden verstoord werd er geroepen dat er een Sint Jansvlinder was. Hij zat prachtig op een bloem van een distel, redelijk hoog voor de ukkies onder ons. Maar, hij was er! Missie van Peter was geslaagd!

Sint Jansvlinder - Zygaena filipendulae (foto: Remco Vos)


Zie voor meer foto’s:


Corry Heus


Dick Nagelhout


Violet Middelman & Remco Vos


Landkaartje - Araschnia levana zomervorm (foto Violet Middelman)